Hooilanden

3.5 Cultuurhistorie en archeologie

3.5.1 Cultuurhistorie

Het vooroorlogse dorp, op het hogere gedeelte van het voormalige eiland, en de rand van het oude eiland zijn in 2007 aangewezen als het beschermd dorpsgezicht Urk, op basis van de Monumentenwet. De rand van het oude eiland valt binnen het bestemmingsplangebied. Conform artikel 36 van de Monumentenwet 1988 dienen de elementen uit het aanwijsbesluit binnen 3 jaar na aanwijzing in een bestemmingsplan beschermd te worden.

Figuur: Kaart beschermd dorpsgezicht.

3.5.2 Archeologie

Archeologische waarden zijn in Nederland veelal onzichtbaar omdat ze grotendeels verborgen liggen in de bodem, waardoor ze niet eenvoudig te karteren zijn. Om deze onbekende informatie in beeld te brengen, heeft de gemeente Urk een gedetailleerde basiskaart vastgesteld, waarop alle beschikbare archeologische gegevens over Urk zijn verwerkt. De Basiskaart, waarop de indicatieve archeologische waarden staan, is tot stand gekomen na bureauonderzoek en een beperkt booronderzoek. De kaart geeft de trefkans aan voor het aantreffen van archeologische resten in de bodem, de verwachtingswaarde. Binnen het plangebied zijn alleen gebieden met een lage en middelhoge indicatieve verwachtingswaarde aanwezig.

Binnen de gemeente Urk is een onderscheid gemaakt in zes verschillende landschappelijke zones. Voor het bestemmingsplan 'Hooilanden' zijn twee zones van belang (zie: 'Archeologische Basiskaart Urk'). Dit zijn:

• de keileembult van het voormalige eiland 'Urk' (deelgebied A);
• het meest recent overbouwde gebied tussen de oude Vechtloop en de keileembult (deelgebied F).

Middelhoge indicatieve verwachtingswaarde

Het grootste gebied met een middelhoge verwachtingswaarde ligt in deelgebied A. Het betreft de kustzone van het voormalige eiland. Hier kunnen nog restanten van de dijk en kustversterkingen aanwezig zijn uit de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd.

Lage indicatieve verwachtingswaarde

Het middendeel van het oude eiland heeft een lage indicatieve verwachtingswaarde meegekregen. Dit gebied was destijds een moerasgebied en is thans geheel bebouwd. Destijds heeft hier vermoedelijk geen bebouwing en dergelijke gestaan en met de ontwikkeling van de huidige bebouwing is de kans klein dat er nog eventuele resten bewaard zijn gebleven.

De lage delen van de gemeente (deelgebied F) waren naar alle waarschijnlijkheid niet interessant voor bewoning, zodat ze een lage verwachtingswaarde hebben gekregen.

Figuur: Archeologische basiskaart

Zowel in het deel dat onder deelgebied A als F valt, zijn dijkrestanten aangetroffen. Het betreft archeologische waarden die beschermd moeten worden.

3.5.3 Conclusie

De te beschermen waarden van het beschermd dorpsgezicht dienen in het bestemmingsplan te worden opgenomen. Hiertoe is in het bestemmingsplan een dubbelbestemming ´Waarde - Beschermd dorpsgezicht´ opgenomen voor de grens van het oude eiland.De waarden bestaan hier uit een groenzone met palenscherm en hoogteverschillen die de grens van het oude eiland markeren.

Voor het gebied waar een archeologisch middelhoge indicatieve verwachtingswaarde geldt, is de dubbelbestemming ´Waarde - Archeologie 1´ opgenomen om eventuele aanwezige waarden te beschermen binnen het openbare gebied. Voor de bescherming van de bekende dijkresten is de dubbelbestemming ´Waarde – Archeologie 2´ opgenomen.