2.3 Monumenten en cultuurhistorische waarden
Het plangebied bevat één gemeentelijk monument en een aantal rijksmonumenten. Hieronder worden de monumenten benoemd.
Gemeentelijke monumenten
- Turfschuur met woonhuisgedeelte, Dievelaarslaantje ongenummerd.
Rijksmonumenten:
- Boerderij 'Wilderink' of 'De Wilder', Laarveldsweg 19.
- Boerderij-café 'Het Hagen', Scholtenhagenweg 36.
Het huidige café-restaurant 'Het Hagen' was voor de verbouwing in 1982 een boerderij-café. Het restaurant aan de zuidoostzijde was toen het woon- en cafégedeelte. Het muurwerk en de ramen daarvan zijn nog in oorspronkelijke staat.
- Muziekkoepel, Scholtenhagenweg 36.
In 1931 werd een muziekkoepel gebouwd om de Haaksbergse Harmonie in de gelegenheid te stellen aan de rand van het park en in de nabijheid van het café-restaurant in de zomer enkele concerten ten gehore te brengen.
- Dubbele woning 'De Karelskamp', Scholtenhagenweg 38-40.
- Schuur, Watermolenweg 5.
De schuur vormt één geheel met watermolen 'Oostendorper'. Zij werd gebruikt als voorraadschuur voor de molen en had een dorsvloer en paardenstallen. Samen zijn zij een goed voorbeeld van landelijke architectuur. De schuur is vermoedelijk gebouwd in de 16e eeuw.
- “Oostendorper Watermolen”, Watermolenweg.
Een dubbele watermolen is een zeldzaamheid. Deze stamt uit 1548 en is de oudste dubbele watermolen van Nederland. De watermolen bestaat uit, aan de linkerzijde, een oliemolen met één rad en aan de rechterzijde een korenmolen met twee schepraderen. De molen werd in de Tachtigjarige Oorlog verwoest en in 1634 herbouwd. In 1946 werd de molen door hoog water weggeslagen met het gevolg dat er in 1950 weer restauratie plaats moest vinden. In de jaren '80 werd de molen opnieuw gerestaureerd. Aanleiding daarvoor was dat waterstromen achter en onder het gebouw doorliepen. Als er geen maatregelen getroffen waren zou de molen in de kolk terecht zijn gekomen. Beide molens zijn nu weer volledig in bedrijf en worden regelmatig gebruikt.