Het Brunink 2011

5.3 Archeologie

Inleiding

Het Europees Verdrag inzake de bescherming van het archeologisch erfgoed (Het Verdrag van Valetta) is in 1992 ondertekend. Het verdrag is geïmplementeerd via een wijziging van de Monumentenwet (Wet op de archeologische monumentenzorg), die op 1 september 2007 in werking is getreden.

Doelstelling is om zo veel mogelijk bodemschatten in de bodem te behouden, om zo aantasting van het bodemarchief te voorkomen. Verder wordt bevorderd dat in een zo vroeg mogelijk stadium van de ruimtelijke ordening rekening wordt gehouden met archeologische waarden. Uitgangspunt is tevens dat bodemverstoorders archeologisch vooronderzoek en mogelijke opgravingen betalen.

De Wet op de archeologische monumentenzorg legt de zorgplicht voor het archeologisch erfgoed bij gemeenten en bepaalt dat archeologie voortaan binnen het instrumentarium van de ruimtelijke ordening dient te worden meegewogen. De kern van de nieuwe wetgeving is als volgt:

• het Rijk blijft verantwoordelijk voor het verlenen van vergunningen ingevolge de Monumentenwet 1988 en dus voor de aanwijzing van archeologische rijksmonumenten;
• de provincie kan archeologische attentiegebieden aanwijzen die moeten worden opgenomen in een bestemmingsplan van een gemeente en kan verplichtingen opleggen bij ontgrondingen;
• het inbedden van archeologie in ruimtelijke plannen;
• het behouden en beschermen van waardevolle archeologie in de bodem;
• verplicht archeologisch onderzoek bij bodemverstoring;
• de bodemverstoorder betaalt de kosten van archeologisch onderzoek.

De gemeente heeft ten aanzien van het omgaan met archeologie een substantiële inhoudelijke beleidsruimte om belangenafwegingen te maken. De uitvoering van de Wet op de Archeologische Monumentenzorg draagt bij aan de kennis van het ontstaan van de stad en samen met de monumenten, landschapshistorie en bouwhistorie, aan de kwaliteit van de ruimte en de identiteit en het imago van de gemeente Enschede

Archeologiebeleid gemeente Enschede

Op 28 januari 2008 heeft de gemeenteraad van Enschede het gemeentelijk archeologiebeleid vastgesteld. Hierin is opgenomen op welke wijze binnen de gemeente Enschede invulling wordt gegeven aan de zorgplicht voor het archeologisch erfgoed. Op basis van het beleid dient archeologie op een dusdanig vroeg tijdstip te worden betrokken bij planontwikkelingen en/of aanvragen voor bouw-, sloop- of aanlegvergunningen dat de risico's van bodemverstoringen voor de archeologie voorafgaand aan de werkzaamheden in kaart kunnen worden gebracht. Hierbij is het van belang dat inzicht bestaat in de archeologische verwachtingswaarde en de trefkans dat waardevolle archeologische waarden in de bodem aanwezig zijn. Daarbij geldt dat de geologie, de geomorfologie en de aard van de bodem zeer bepalend zijn voor de archeologische verwachtingswaarde. Gesteld kan worden dat tot de Middeleeuwen nederzettingen meestal gelegen waren op hooggelegen gronden (stroomruggen en oeverwallen). In de Middeleeuwen en daarna heeft zich op een deel van deze gronden een esdek gevormd. In deze hoger gelegen gebieden zijn resten van nederzettingen uit diverse periodes te verwachten. Op basis van kennis over het hiervoor genoemde kan een indicatie worden gegeven over hoe groot de kans is dat ergens waardevolle archeologische waarden in de bodem aanwezig zijn. Deze indicaties ten aanzien van gebiedsspecifieke verwachtingen zijn op een archeologische verwachtingenkaart van de gemeente Enschede aangegeven. Voor gebieden met een hoge en middelhoge archeologische verwachtingswaarde en waardevolle terreinen geldt een archeologische onderzoeksplicht.

In de beleidsnota is een handleiding voor het archeologisch werkproces opgenomen, met daarin te onderscheiden processtappen van inventarisatie, waardering, selectie en specifieke beheersmaatregelen.

afbeelding: fragment Archeologische Verwachtingskaart

Uit de Archeologische Verwachtingskaart van de gemeente Enschede blijkt dat het plangebied is gelegen in een gebied met lage, middelhoge en hoge verwachtingen. De gronden met hoge verwachtingen zijn gelegen in de Stadsrandzone. Aangezien hier geen ontwikkelingen zullen gaan plaatsvinden is een nader archeologisch onderzoek niet nodig.

Archeologie en het plangebied "Het Brunink 2011"

Het Archeologisch Adviesbureau RAAP is gevraagd archeologisch onderzoek uit te voeren in het plangebied Het Brunink. Het archeologisch advies is in twee fases gesplitst; een bureauonderzoek met een korte veldinspectie (fase 1) en een meer uitgebreid veldonderzoek (fase 2). De uitkomst van fase 2 is weergegeven in de "Raap-rapport 741, Plangebied Het Brunink, gemeente Enschede, Een inventariserend archeologisch onderzoek (November 2001). Dit rapport is als bijlage toegevoegd.

Onderzoeksfase 2 bestond zoals gezegd uit een veldonderzoek, waarbij de gebieden met een hoge archeologische verwachting zijn onderzocht door middel van een karterend booronderzoek en de gebieden met een middelhoog en lage archeologische verwachting door middel van een verkennend booronderzoek. Tijdens het veldonderzoek is geconstateerd dat de resultaten van het booronderzoek sterk overeenkomen met de tijdens het bureauonderzoek bestudeerde, gedetailleerde bodemkaart (Rutten, 1991). Er was derhalve geen aanleiding om in de gebieden met een lage en een middelhoge archeologische verwachting een karterend booronderzoek uit te voeren.

Aanbevolen wordt om eventuele bodemingrepen in het gebied tussen de Geessinkweg en de Haverkateweg archeologisch te laten begeleiden, in verband met de mogelijke aanwezigheid van resten van het laat-middeleeuwse erf Het Haverkate. Archeologische begeleiding houdt in dat in overleg met de aannemer ruimte wordt gecreëerd om archeologische waarnemingen te verrichten zonder dat deze de voortgang van de werkzaamheden ernstig belemmeren.

Voor de overige delen van het plangebied geldt dat er vanuit archeologisch perspectief geen bezwaren zijn tegen de voorgenomen woningbouw.

Conclusie

Vanuit het oogpunt van archeologie zijn er dan ook geen belemmeringen voor de uitvoerbaarheid van het bestemmingsplan.