Eschmarke Zuid West 2010

2.1 Algemene beschrijving van het plangebied

Het gebied van onderhavig bestemmingsplan "Eschmarke Zuid West 2010" heeft betrekking op gronden gelegen in de wijken Eekmaat West, het Centrumgebied Eschmarke, de Leuriks West en toekomstige woonwijk Leuriks Oost. Daarnaast beslaat het gebied twee ecologische verbindingszones en de resterende gronden tussen bovengenoemde wijken en de Gronausestraat. Al deze gebieden maken onderdeel uit van een groot uitleggebied tussen Enschede en Glanerbrug, de Eschmarke genaamd. De Eschmarke is in het kader van de VINEX aangewezen als grotere woningbouwlocatie van Enschede. De oorspronkelijke structuur in de Eschmarke heeft een sterke orthogonale opzet. Deze kent zijn oorsprong in de lange lijnen tussen Enschede en Glanerbrug, zijnde de Gronausestraat en de spoorlijn en de haaks daarop toegepaste ontginningsrichting. De bestaande oostwest en noordzuidlijnen (infrastructurele en groene lijnen) vormen de dragers van een raster, welke de basis vormt voor het stedenbouwkundig concept voor het gebied tusssen Enschede en Glanerbrug. Aan het raster is een aantal nieuwe lijnen toegevoegd, zodat een ruimtelijk raamwerk is ontstaan voor de verdere ontwikkeling van De Eschmarke. De Eschmarke wordt in noord-zuidrichting doorsneden door drie ecologische verbindingszones: een boszone, een heidezone en een beekzone.

Het gebied van het bestemmingsplan "Eschmarke Zuid West 2010" bevindt zich in de zuidwesthoek van De Eschmarke en wordt ten noorden begrensd door de Gronausestraat, ten oosten door de woonwijk Eilermarke, ten zuiden door het buitengebied en ten westen door de Zuid Esmarkerrondweg.

Voor heel Eschmarke geldt in algemene zin een suburbaan en tuinstedelijk woonmilieu. Zodoende bestaat het woningaanbod in alle deelgebieden voornamelijk uit rijtjeswoningen, tweekappers, geschakelde woningen en vrijstaande woningen.

Zowel de Eekmaat West, de Leuriks West als ook in de toekomst de Leuriks Oost kunnen worden beschouwd als beheersgebied. De overheersende functie is hier wonen, waarbij in de toekomst geen veranderingen van ingrijpende aard worden voorzien. Toekomstige ontwikkelingen binnen de drie woonwijken zullen zich richten op meer groene woonmilieus met lagere bebouwingsdichtheden.

2.1.1 Ruimtelijke structuur

Ruimtelijke hoofdstructuur per deelgebied

Centrumgebied Eschmarke en Bruggerbosch

Het Centrumgebied is onderdeel van een centrale as in de wijk De Eschmarke, waarbij de diverse gebouwen zijn gerangschikt langs een meanderende ontsluitingsweg die tevens functioneert als ontsluiting van de achterliggende woongebieden. In het Centrumgebied zijn de wijkvoorzieningen voor Eschmarke geconcentreerd. Ten westen hiervan ligt het woon-zorgcomplex Bruggerbosch als een autonoom gebied.

Eekmaat West

De Eekmaat West grenst aan de noordzijde aan de Gronausestraat, aan de westzijde aan de Oostweg, aan de zuidzijde aan het buitengebied en aan de oostzijde aan de woonwijk Eilermarke.

In het gebied worden door middel van lijnelementen directe relaties gelegd met aanliggende plandelen. De in het gebied aanwezige wegen de “Slinger”, de “Kronkel” en de Dolphiaweg vormen hierbij een continue beweging door de verschillende plandelen heen. Vanaf deze twee doorgaande slingerende routes worden de verschillende buurten met een eigen bebouwingskarakteristiek ontsloten.

Leuriks Oost

Het gebied Leuriks Oost ligt ingeklemd tussen de Gronausestraat aan de noordzijde, de Keppelerdijk aan de zuidzijde en de Oostweg aan de oostzijde. Aan de westzijde wordt het plangebied begrensd door het landgoed De Leuriks, met daarnaast het woongebied De Leuriks West.

De oost- en westrand van de Leuriks Oost worden gevormd door twee grote bospercelen. De laanbeplanting langs de Gronausestraat vormt de groene noordrand van het gebied.

Ten zuiden grenst het plangebied aan de Keppelerdijk, een landelijke weg die de Leuriks Oost scheidt van het prachtige buitengebied van Enschede.

Ook de Leuriks Oost maakt onderdeel uit van het zogenoemde “Boswonen-Zuid” gebied. Dit gebied is een bijzondere zone vanwege de huidige landschappelijke kenmerken, de situering van een nabij gelegen ecozone in combinatie met het programma van uitsluitend vrijstaande woningen.

Bij de ruimtelijke opzet van deze nieuwe wijk zijn de huidige kwaliteiten in het gebied, zoals de beeldbepalende bospercelen, de houtwallen en de hoogteverschillen, optimaal benut. De bospercelen en houtwallen zijn geïntegreerd in het stedenbouwkundig plan en vormen de ruimtelijke ruggegraat voor de nieuwe hoofdstructuur van het gebied.

Het plangebied is in een noordelijk en een zuidelijk deel op te delen, waarbij een bestaande natuurlijke laagte de overgangszone tussen noord en zuid vormt. Het snijvlak tussen beide wordt een markante strook openbare ruimte, ingericht als een natuurlijke beekzone.

Landgoed De Leuriks

Het landgoed De Leuriks is een noord-zuid gerichte groene zone die de gebieden de Leuriks Oost en de Leuruiks West van elkaar scheidt. Het gebied ligt aan de Gronausestraat, maar keert zich daar ruimtelijk gezien van af. Het landgoed fungeert eveneens als belangrijke ecologische verbindingszone voor vogels, vlinders en vleermuizen.

Leuriks West

Het gebied De Leuriks West ligt ten zuiden van de Gonausestraat, ten oosten van het landgoed De Leuriks, ten noorden van de Keppelerdijk/het buitengebied en ten westen van de Zuid Esmarkerrondweg. Direct ten noorden van dit gebied bevinden zich een aantal bestaande kavels met woonbebouwing, het Wijkservicecentrum Oost en een enkele kantoorvilla.

De Leuriks West maakt onderdeel uit van het gebied “Boswonen-zuid”, waarin de woonfunctie is gecombineerd met de ecologische verbindingsfunctie van het gebied. In het gebied is veel opgaand groen aangelegd op zeer ruime kavels.

De structuur van Leuriks West wordt vooral bepaald door de structuur van de waterhuishouding en het groen in het plan.

Stedenbouw

Centrumgebied De Eschmarke en Bruggerbosch

Uitgangspunt voor het centrumgebied is dat de ligging aan de Gronausestraat wordt geaccentueerd door bijzondere bebouwing. Het ruimtelijke concept bestaat hier uit een viertal zelfstandige gebieden langs een centrale ontsluitingsweg. Elk gebied biedt plaats aan een gebouw met elk een autonome architectuur en bouwmassa. De afzonderlijke gebouwen omvatten een scholencomplex (Brede school), een praktijk voor fysiotherapie en een winkelcentrum met daarboven woningen.

Voor de praktijk voor fysiotherapie (Medifit) bestaat de mogelijkheid om nog uit te breiden met een huisartsenpraktijk. Hiermee bestaat de mogelijkheid om de footprint van het gebouw met te vergroten. Het bestaande bouwblok zal hiervoor indien nodig worden aangepast.

Ten westen van het Centrumgebied bevindt zich het woon-zorgcomplex Bruggerbosch, een enclave van losse bebouwing in een bomenrijke omgeving. Dit complex met een bebouwingshoogte tussen de drie en vijf bouwlagen functioneert als een autonoom gebied aan de Gronausestraat.

Eekmaat West

Het karakter van Eekmaat West wordt bepaald door de loop van de Heutinkbeek, de aanwezigheid van grote bospercelen en houtsingels alsmede duidelijke hoogteverschillen.

In de Eekmaat West is zowel in de vormgeving van de voor- als achtertuinen, de straten en het openbare groen, het element “water” benadrukt en zichtbaar gemaakt. Een deel van de woningen wordt middels bruggen ontsloten.

Door de inpassing van bestaande landschappelijke elementen zoals bossen en houtsingels is het groene karakter van de wijk gewaarborgd.

Het merendeel van de woningen is noord-zuid georiënteerd, zodat een optimale bezonning van de woningen wordt verkregen. Dit betekent dat de woningen aan de zuidzijde van de straten tuingericht zijn en die aan de noordzijde straatgericht.

Binnen de Eekmaat West zijn drie deelgebieden te onderscheiden met elk eigen stedenbouwkundige, ruimtelijke en architectonische kenmerken. Het betreft hier het centraal in het gebied gelegen gebied in de vorm van een driehoek, het gebied ten oosten van dit gebied en het gebied ten westen van dit gebied.

Karakteristiek van het plandeel ten westen van het gebied in de vorm van een driehoek is het door elkaar geweven patroon van gekromde straten in oost – west richting en noord – zuid routes met een groen karakter. In dit gebied bevindt zich een mix van rijenwoningen, tweekappers, urban villa's en vrijstaande woningen. In het meest westelijk gelegen deel bevindt zich een reeks “geluidswal-woningen” die met hun rug het verkeersgeluid van de Oostweg opvangen.

Het centraal gelegen gebied wordt opgevat als een driehoekige ruimte die aan weerszijden wordt begrensd door twee doorlopende wanden van bebouwing. Het midden wordt gevuld met een tapijt van kubusachtige bebouwing, abstract van vorm en geplaatst op een raster dat sterk contrasteert met de omliggende wandbebouwing.

Ten oosten van deze driehoek wordt vanaf de twee doorgaande routes een aantal buurtjes met een eigen bebouwingskarakteristiek ontsloten. Deze buurtjes worden vanwege hun intieme en besloten sfeer de “Kamers” genoemd. De bebouwing varieert hier van tweekappers tot rijwoningen, vrijstaande woningen en gestapelde bouw langs de “Centrumkronkel”.

Daarnaast bevindt zich in de noordwestelijke hoek van De Eekmaat West een appartementencomplex met een hoogteaccent ter markering van de hoek Gronausestraat en Oostweg.

Leuriks Oost

De Leuriks Oost is een gebied dat nog totaal ontwikkeld moet worden. De Leuriks Oost zal worden gerealiseerd als een ruim opgezette woonwijk met een lage dichtheid, omzoomd door twee grote bospercelen, waardoor hier een lommerrijk en aantrekkelijk woonklimaat ontstaat. Om het groene karakter van het gebied te benadukken volgen de bebouwingsgrenzen zoveel mogelijk de contouren van de bestaande bospercelen. Hierdoor kent de wegenstructuur van Leuriks Oost geen lange rechtstanden, maar laat zich kenmerken door een slingerend verloop van de wegen. Het perspectief van de weggebruiker verandert hierdoor continu, zodat er maximaal contact is met de groene omgeving en zodoende een aangename en kleinschalige woonsfeer ontstaat. Het programma van uitsluitend vrijstaande woningen zorgt voor een hoge mate van transparantie naar de omliggende bosrijke omgeving, die vanaf de straat tussen de woningen door continu aanwezig en zichtbaar is.

In de Leuriks Oost is een verkavelingsmethodiek toegepast waarin een maximale breedte van de hoofdbebouwing is gekoppeld aan de breedte van de kavel. Hierdoor ontstaat altijd een ruime onderlinge afstand van minimaal 8,5 meter tussen de hoofdbebouwing en daarmee een rustig en ritmisch straatbeeld.

De verkaveling staat haaks op de richting van de ontsluitingsstructuur, waardoor de woningen het slingerende verloop van de straten volgen en het kleinschalige en ontspannen karakter van de buurt wordt versterkt.

Landgoed De Leuriks

Het gebied is gelegen rond een oude Twentse boederij, waarvan de inrichting als landgoed met een sterk groen karakter binnen de stadsgrenzen gerespecteerd en gehandhaafd dient te worden.

Leuriks West

De Leuriks West valt te karakteriseren als een rustige, groene villawijk met ruime vrijstaande woningen op riante kavels. De vorm van de kavels is hierbij gebaseerd op het verloop van de hoogtelijnen en de daarmee samenhangende richting van de kavelgreppels. Zodoende zijn onregelmatige kavelvormen ontstaan die het gebied een eigen en informeel karakter geven.

Groen

Centrumgebied De Eschmarke en Bruggerbosch

Het centrum gebied van de Eschmarke ligt ingeklemd tussen twee landschappelijke structuren die nog resteren uit de tijd dat dit gebied nog een agrarische functie had. Deze noord-zuid lopende houtwallen van oudere datum zijn doelbewust opgenomen in de nieuw gebouwde omgeving zodat het gebied randen heeft met een groen karakter van enig formaat.

Het verzorgings- en verplegingscentrum Bruggerbosch is gelegen in een voormalig bosperceel. De intentie is hier om dit groene, bosrijke karakter zoveel mogelijk te behouden en waar mogelijk te versterken. De groene uitstraling en de daarbij horende kwaliteiten geven het terrein haar zo eigen sfeer en uitstraling.

Eekmaat West

Het landschap in de Eekmaat West wordt sterk gekenmerkt door een zogenaamde kamerstructuur. De meeste kamers worden omzoomd door forse bomenrijen en/of houtsingels, meestal begeleid door een sloot of een beek.

Leuriks Oost

In de Leuriks Oost maken de bestaande bospercelen en houtwallen door ruimtelijke inpassing zowel visueel als functioneel een logisch onderdeel uit van de nieuwe woonomgeving.

Vanwege de nadrukkelijke aanwezigheid van het groen, wordt in de Leuriks Oost sterk gestuurd op een hoogwaardige openbare ruimte die naadloos aansluit op de bestaande groene randen. Het aanwezige groen vormt daarmee een belangrijke omgevingskwaliteit voor de nieuwe woonwijk Leuriks Oost. De landelijke sfeer langs de Keppelerdijk dient ondermeer door behoud, aanplant en onderhoud van de huidige begroeiing langs de weg te worden geaccentueerd. De begroeiing langs de Oostweg is onderdeel van het plan.

Landgoed De Leuriks

Dit landgoed is prive bezit en het bestaat uit een boerderij met weilanden, een bungalow en een bosje.

Het hele omringende gebied is vernoemd naar landgoed 'De Leuriks' dat hiervan nog steeds deel uitmaakt. Het kenmerkende in hoogte verlopend hoevenlandschap biedt een rijke schakering aan flora en fauna

De Leuriks is een fraaie groencorridor aan de westelijke kant van de Eschmarke. Het maakt deel uit van een langgerekte groenzone die zich in noord-zuid richting uitstrekt langs de bebouwde kom van Enschede. De Leuriks ligt daarmee in zekere zin op het 'kruispunt' van stad en natuur. Het is een karakteristiek stukje landschap met houtwallen, weilanden, beekjes, bossages en doorzichten.

Leuriks West

Dit exclusieve woongebied is onderdeel van één van de drie ecologische verbindingszones van de Eschmarke. De inzet is hier om het “boswonen” vorm te geven. Dit is ingegeven door de grote hoeveelheid aanwezig bos in de directe omgeving en de uitgangspunten zoals die destijds geformuleerd zijn bij de inrichtingseisen die gesteld zijn aan de diverse ecologische verbindingszones in de gehele Eschmarke. De openbare ruimte heeft een groen karakter en er zijn eiken geplant die het boskarakter van deze buurt versterken en die een functie vervullen ten aanzien van de ecologische doelstellingen. Dat geldt ook voor de vele aangelegde houtwallen tussen de verschillende kavels. Al deze maatregelen en de ruime groene opzet van het wegprofiel zorgen voor een lommerrijke groene uitstraling van deze wijk. De oplossingen voor het opvangen en bergen van het regenwater via een stelsel van wadies en greppels is ingepast in de groene structuur. De groene uitstraling wordt hierdoor versterkt.

Verkeer

Algemeen

De hoofdontsluiting voor zowel het auto- als het fietsverkeer van het totale plangebied wordt gevormd door de Gronausestraat en de Oostweg. Dit zijn de wegen met de belangrijkste verkeersfunctie in dit deel van de stad. Via deze wegen lopen de hoofdverbindingen tussen Glanerbrug/Eschmarke en Enschede. Maar voor het autoverkeer ook met de rest van Twente en Nederland middels de aansluiting op het rijkswegennet. Buiten de Oostweg en de Gronausestraat behoren alle wegen in het plangebied tot zogenaamde 30 km-zones.

De Gronausestraat vormt ook de route voor de Hoogwaardige Openbaar Vervoerslijn tussen Enschede en Glanerbrug/Eschmarke. Voor het plangebied zijn met name de halteplaatsen bij de aansluitingen van de Esmarkelaan, Dolphialaan, Winterweg en Zuid Esmarkerrondweg van belang. Op wat grotere afstand ligt het Station Eschmarke (circa 500 meter ten noorden van de Gronausestraat ter hoogte van de Esmarkelaan) waarmee via het spoor richting Enschede danwel richting Glanerbrug/Duitsland gereisd kan worden.

Voor het voetgangersverkeer zijn binnen de diverse deelgebieden alle wegen toegankelijk en meestentijds ook voorzien van trottoirs welke een aaneensluitend systeem vormen.

 

Centrumgebied De Eschmarke en Bruggerbosch

Het Centrumgebied is een belangrijke poort van de Eekmaat West en wordt ontsloten èn doorsneden door de Esmarkelaan: een van de drie ontsluitingswegen voor auto- en fietsverkeer van de Eekmaat West. De Esmarkelaan heeft ter plekke een hoge verblijfsfunctie door de aanwezigheid van het winkelcentrum en de scholen en is daarom ook aangewezen en vormgegeven als 30 km-zone.

Bruggerbosch kent haar hoofdontsluiting voor al het verkeer aan de parallelweg van de Gronausestraat en heeft daarnaast nog een ontsluiting voor het bevoorradend verkeer aan de Eschmarkelaan in het centrumgebied.

Eekmaat West

De Eekmaat West wordt op drie plaatsen voor autoverkeer ontsloten. Aan de westzijde van het plangebied heeft de Moerasspirealaan aansluiting op de Oostweg door middel van een rotonde. Aan de noordzijde wordt het gebied ontsloten via de Dolphiaweg en de Esmarkelaan. Deze twee wegen hebben aansluitingen op de Gronausestraat welke voorzien zijn van een verkeerslichteninstallatie. Bovengenoemde wegen vormen ook de ontsluitingen voor het fietsverkeer. Naast deze gezamenlijke ontsluitingen zijn er ook een aantal belangrijke ontsluitingen welke uitsluitend door fietsverkeer gebruikt kunnen worden. Het betreft de Keppelerdijk en de Ekersdijk welke van oudsher als belangrijke fietsverbindingen tussen Glanerbrug en Enschede gefunctioneerd hebben en dat nu nog steeds doen. Daarnaast is er een derde fietsverbinding tot stand gebracht welke dwars door de ecologische verbindingszone loopt en Glanerbrug/Eilermarke verbindt met Enschede middels de Eekmaatlaan en Moerasspierealaan.

Leuriks Oost

De hoofdontsluiting voor het autoverkeer in de Leuriks Oost loopt in noord-zuid richting en gaat via de Keppelerdijk naar de rotonde met de Oostweg. Vanwege de gewenste oriëntatie van de woningen op de Gronausestraat geldt dat een beperkt aantal kavels grenzend aan de bestaande parallelweg langs de Gronausestraat, via deze weg naar de hoofdrijbaan van de Gronausestraat wordt ontsloten. Om doorgaand autoverkeer (sluipverkeer) tegen te gaan bestaat er binnen het plangebied geen koppeling tussen deze beide ontsluitingen voor het autoverkeer.

Voor het fietsverkeer is deze koppeling wel aanwezig en loopt de noord-zuid verbinding van de parallelweg Gronausestraat door het plangebied naar de Keppelerdijk. Zowel de Gronausestraat als de Keppelerdijk hebben voor het fietsverkeer zowel een belangrijke ontsluitende rol richting Enschede als Glanerbrug. Binnen het plangebied zijn daarnaast nog enkele ondergeschikte fietsontsluitingen richting de Oostweg en Keppelerdijk aanwezig.

Landgoed De Leuriks

Het landgoed De Leuriks wordt voor al het verkeer via een particuliere weg zowel naar de Keppelerdijk als naar de parallelweg van de Gronausestraat ontsloten. Voor autoverkeer geldt wel de beperking dat de Keppelerdijk voor hen in de richting van de Oostweg is afgesloten. Op de parallelweg bestaat er de mogelijkheid voor het autoverkeer via de aansluiting tegenover de Winterweg de hoofdrijbaan in beide richtingen op te rijden.

Leuriks West

De Leuriks West wordt door de Leurikslaan voor al het verkeer ontsloten en kent aan de oostzijde een ontsluiting op de Keppelerdijk en aan de westzijde een ontsluiting op de Zuid Esmarkerrondweg. Voor autoverkeer geldt ook weer de beperking dat de Keppelerdijk voor hen in de richting van de Oostweg is afgesloten.