Bentinckspark 2009

4.1 Ruimtelijke structuur

4.1.1 Algemeen

Het bestemmingsplan is een belangrijk instrument om ruimtelijke ontwikkelingen te sturen en functionele kwaliteiten te stimuleren of juist af te remmen. Het zal voor de komende tien jaar een juridische basis vormen voor de bouw- en gebruiksmogelijkheden binnen het gebied. Het is daarom van belang de uitgangspunten voor dit bestemmingsplan iets nader te beschrijven.

4.1.2 Wonen

Het beleid voor het plangebied komt kort geformuleerd neer op het behoud en op de versterking van de kwaliteit van het woonmilieu. Die kwaliteit komt ook tot uiting in de stedenbouwkundige en in de architectonische kenmerken en dit wordt onder meer bereikt door:

• het toekomstige woonmilieu, de ruimtelijke kwaliteit en de landschappelijke inpassing als vaste uitgangspunten bij nieuwbouwplannen te laten zijn; de toekomstige stedenbouwkundige structuur dient aan te sluiten op de ruimtelijke kenmerken, zoals verkaveling, karakter bestaande bebouwing en aanwezige beplantingen;
• het grotendeels handhaven van de huidige bouwmassa, waardoor de aanwezige structuur van de bebouwing aanwezig blijft;
• speciale aandacht voor het behoud en de versterking van de groenstructuur;
• het weren uit de woonstraten van het verkeer met een bestemming elders;
• het realiseren van nieuwe woningen op mogelijk vrijkomende terrein(en), passend in de schaal en het architectonische karakter van de wijk;
• het bevorderen van optimale ontwikkelingsmogelijkheden voor het woongenot van de bestaande woningen door passende regelingen;
• het bevorderen van de instandhouding en het geven van uitbreidingsmogelijkheden van de voorzieningen voor de leefbaarheid van de wijk;
• het bouwen van levensloopbestendige woningen die voor vele doelgroepen in verschillende levensfasen geschikt zijn, waardoor gedifferentieerde wijken ontstaan;
• het bouwen of verbouwen van woningen met een optimale energie- en waterbesparing, door het toepassen van een combinatie van maatregelen uit het nationale pakket Duurzaam Bouwen;
• de verkeersveiligheid, sociale veiligheid en inbraakpreventie belangrijke aspecten te laten zijn bij het bouwen van woningen.

Binnen de begrenzing van het onderhavige plan Bentinckspark staan circa 200 woningen met ongeveer 500 bewoners. De woningen langs de Kanaalweg en De Vos van Steenwijklaan zijn de oudste woningen binnen deze wijk en dateren uit de twintiger en dertiger jaren. De nieuwste woningen liggen tussen de Kanaalweg en het zwembad en dateren uit de jaren 2002 - 2006.

Het overgrote deel van de woningen behoort tot het eigen woningbezit, ongeveer 20% van de woningen zijn huurwoningen.

Van het woongebied Bentinckspark dat aansluit op de wijk Oost wordt het woonmilieu getypeerd als verscheiden en ruim. De onderscheiden kwaliteiten van dit woonmilieu zijn:

• veel verschillende bevolkingsgroepen;
• vrijwel geen sociale samenhang;
• gedifferentieerd woningaanbod;
• ruime woonomgeving;
• met alleen in de nabije wijk oost buurtwinkelvoorzieningen.

Het woongebied kan worden onderverdeeld in een tweetal gebieden met elk zijn eigen kenmerken.

Het bebouwingslint De Vos van Steenwijklaan

De Vos van Steenwijklaan is het restant van de oude uitvalsweg naar het oosten. De bebouwing langs deze weg is een voorbeeld van geleidelijke groei van een nederzetting langs aanwezige uitvalswegen.

Het bebouwingslint ontstond door incidentele bouwprojecten van uiteenlopende aard. Een redelijke verdichting van de bebouwing is slechts in de directe nabijheid van het stadscentrum waar te nemen en valt buiten dit plangebied. Door de uitbreidingen van Hoogeveen werd dit historische lint onderbroken.

De vestiging van het waterleidingbedrijf en andere nutsbedrijven aan de noordzijde geeft het deel binnen het plangebied een ander aanzien. Dat wordt versterkt door het ontbreken van bebouwing aan de zuidzijde, omdat het groengebied van de sportparken tot aan De Vos van Steen-
wijklaan reikt.

Tegen het oostelijke einde van dit lint is aan de zuidzijde weer woningbouw aanwezig in de vorm van kleinschalige uitbreidingen en met daartussen nog enkele individuele woningen van eenvoudig tot villa-achtig. Grotere gebouwen maken zich los van de lintbebouwing en staan over het algemeen op grotere afstand van de straat op ruime percelen.

De verscheidenheid in functies, bouwvormen en bouwjaar van de bebouwing brachten een gevarieerd beeld tot stand. Op plaatsen waar sprake is van een verdichting van de bebouwing bestaat samenhang in hoofdvorm en materiaalgebruik.

De vorm en inrichting van De Vos van Steenwijklaan is samen met de bebouwing aan weerszijden kenmerkend voor oude uitvalswegen en hierdoor van cultuurhistorische waarde. Het beleid is er op gericht om het ruimtelijke beeld van de historische uitvalsweg te handhaven. Dat betekent dat ondanks de aanwezigheid van enkele grotere bedrijven met een grote groene voorruimte, de indruk van kleinschalige bebouwing met veel groen overheerst.

De cultuurhistorische waarde van deze omgeving wordt nog benadrukt door de watertoren op het terrein van de waterleidingmaatschappij die een provinciaal monument is. De watertoren uit 1927 is 38,3 meter hoog en heeft een betonnen holbodemreservoir van 300 m³. Een houten trap langs de binnenzijde van de buitengevel leidt tot het reservoir. De toren heeft als voordeel dat er een watervoorraad kan worden aangelegd, zodat er bij storingen minder drukschommelingen ontstaan in het leidingnet.

Bebouwing tussen de Kanaalweg en het Bentinckspark

Buiten het kerngebied van het tegenwoordige stadscentrum, groeide vanaf de tweede helft van de 19de eeuw de bebouwde kom van Hoogeveen langzaam in oostelijke en noordelijke richting. Naast woningen ontstonden daar voorzieningen die voor een kleine stedelijke nederzetting nodig zijn.

De hoogte van de bebouwing is niet meer dan twee bouwlagen met een kap. De wandvorming van de bebouwing geeft een stedelijk karakter, de beperkte perceelbreedte versterkt dit effect en door de beperkte hoogte en de aanzetten tot wandvorming wordt de ruimtelijke werking van dit gebied bepaald. De wandvormende bebouwing staat strak in één rooilijn aan de straat. De thans aanwezige bebouwing verwijst nog duidelijk naar de eerste, kleinschalige uitbreidingen en is daarom van cultuurhistorische betekenis.

Het beleid binnen dit gebied is gericht om op een passende wijze de woonfunctie in een stedelijke omgeving te versterken. De aanwezige schaal en parcellering van de bestaande bebouwing zijn uitgangspunten voor nieuwe invullingen en vervangende nieuwbouw.

De woninglocatie op de plek van het voormalige openluchtbad heeft nog een ruimtelijke meerwaarde door de kwaliteit van wonen in het groen, nagenoeg in het centrum van de stad.

4.1.3 Bedrijven en detailhandel

In het plangebied Bentinckspark zijn geen detailhandelsbedrijven gevestigd.

De (nuts)bedrijven zijn op enkele kleine uitbreidingen door het bouwvlak nauw omkaderd, door de bouwgrenzen zo veel mogelijk aan te laten sluiten bij de bestaande bebouwing. Vooral aan de zijde van De Vos van Steenwijklaan is dit gebeurd, om de bestaande kwaliteit van 'bedrijfsgebouwen in het groen' zoveel mogelijk te handhaven. Nieuwvestiging van bedrijven is dan ook uitgesloten.

In het voormalige gemeentekantoor aan De Vos van Steenwijklaan kan weer een kantoor worden gevestigd of een andere dienstverlenend bedrijf, maar ook een hotel of congrescentrum behoort tot de mogelijkheden. Ook hier wordt de bestaande bouwmassa van het karakteristieke gebouw vastgelegd.

Het bestaande accountantskantoor bij de Kanaalweg wordt als kantoor gehandhaafd. Het Beautycenter 'De Terp' nabij de Terpweg, waarin ook het organisatieburo 't Noord en een makelaardij zijn gevestigd heeft de woonbestemming waarbij een aan huis verbonden beroep is toegestaan.

4.1.4 Verkeer en vervoer

Vervoerswijze en tracékeuze zullen (nog) meer dan tot nu toe moeten stoelen op de visie, dat het kostbare en kwetsbare woonmilieu van de gemeente Hoogeveen in het algemeen en die van de wijk Bentinckspark in het bijzonder, zowel moet worden beschermd, als hoogwaardig ontsloten. Het particuliere autoverkeer zal ontmoedigd moeten worden, ten gunste van het langzaam verkeer en het openbaar vervoer.

Concreet houdt dit in, dat de verkeersruimten niet wezenlijk worden uitgebreid, maar dat de bestaande infrastructuur beter moet worden benut door een herinrichting van de ruimte. Binnen het grootste deel van het plangebied vinden verkeersbewegingen plaats voor het bestemmingsverkeer (erftoegangswegen). Alleen De Vos van Steenwijklaan heeft een min of meer doorgaande functie en dus een grotere stroomfunctie.

Door middel van beheersmaatregelen, zoals het afsluiten voor het autoverkeer van de Bentincksdijk, zullen dan ook binnen deze gebieden doorgaande verkeersbewegingen en een hogere snelheid ontmoedigd moeten worden. De wijze van bestemmen (Verkeer) belet deze ontwikkeling niet.

4.1.5 Groen en water

Belangrijke grote groenelementen binnen deze wijk is uiteraard het sportpark met rondom de brede beplantingsstroken (zie paragraaf 4.1.6).

Het beleid is er verder op gericht het groen dat in het overige deel van de wijk aanwezig is te behouden en waar nodig te versterken en uit te breiden. De bestaande bomenstructuur is hierbij een belangrijk uitgangspunt. Daarnaast zijn de kenmerkende groene hofjes met soms een speelvoorziening bestemd tot groenvoorzieningen.

Het waterwingebied van Waterleidingmaatschappij Drenthe vormt een belangrijk element binnen het Bentinckspark. Bij de herinrichting van het park is het behoud van de functie waterwingebied het uitgangspunt. Zoals in het bovenstaande is omschreven is ons beleid erop gericht om de groenstructuur te behouden en te versterken.

4.1.6 Sportstadspark Bentinckspark

Het sportstadspark Bentinckspark kent een drietal deelgebieden:

• het gedeelte ten noorden van De Vos van Steenwijklaan, dat is begrensd door de gemeentewerf, de Industriehaven en de Galileïlaan; in dit gedeelte liggen de tennisbanen en de ijsbaan en is de mogelijke locatie voor een nieuw zwembad gesitueerd;
• het middengedeelte ten zuiden van De Vos van Steenwijklaan, dat is begrensd door de Galileïlaan, de Bentincksdijk en de Zwembadweg; in dit gedeelte liggen het activiteitencentrum en het stadspark;

Afbeelding 6: Inrichtinsschtes Bentinckspark

• het gedeelte ten zuiden van de Bentincksdijk , dat is begrensd door de Galileïlaan, de Mr. Cramerweg en de Kanaalweg; in dit gedeelte liggen de Mavo/Havo/VWO-locatie en de voetbalvelden.

De stedenbouwkundige uitgangspunten voor het gehele Bentinckspark zijn:

• a. een duurzame inrichting van het Bentinckspark creëren;
• b. het behoud en de versterking van de aanwezige georganiseerde sport;
• c. het behoud van de Bentincksdijk en het waterwingebied;
• d. het toevoegen van vrije sportbeoefening, recreatie en toerisme;
• e. het versterken van het multifunctioneel en integraal ruimtegebruik;
• f. samenhang in de verschillende functies op het park en in de ruimtelijke inrichting.

Specifieke uitgangspunten voor het gebied ten noorden van De Vos van Steenwijklaan zijn:

• a. commerciële voorzieningen, zoals een hotel of een dagattractie, passend bij de aard en de schaal van het Bentinckspark;
• b. realisatie van een nieuw zwembad, dat voldoet aan zowel eisen van de wedstrijdsport en als recreatieve eisen;
• c. voldoende parkeermogelijkheden ten behoeve van de voorzieningen.

Specifieke uitgangspunten voor het gebied tussen De Vos van Steenwijklaan en de Bentincksdijk:

• a. realisatie van een stadspark met voldoende omvang;
• b. realisatie van hockey- en korfbalvelden;
• c. realisatie van een activiteitencentrum;
• d. het behouden van de aanwezige parkeerplaatsen aan de Sportlaan.

Specifieke uitgangspunten voor het gebied ten zuiden van de Bentincksdijk:

• a. efficiënte invulling van de voetbaldriehoek met een hoogwaardige uitstraling;
• b. een hoogwaardige uitstraling van de hoofdentree voor auto's;
• c. een centrale parkeervoorziening met minimaal 450 parkeerplaatsen en bereikbaar vanaf de Mr. Cramerweg;
• d. realisatie van de Mavo/Havo/VWO locatie aan de Mr. Cramerweg met een oriëntatie naar alle zijden;
• e. realiseren van twee woningbouwlocaties, waarbij het karakter van de woningen zal aansluiten bij de omliggende bebouwing;
• f. (buiten het plangebied) versmalling wegprofiel Mr. Cramerweg.

Het Bentinckspark is de groene tegenpool van het centrum van Hoogeveen. Beide worden met elkaar verbonden via verschillende routes. Hiervan is een oude ontginningslijn de Bentincksdijk als langzaamverkeersroute de belangrijkste, waaraan het openbare stadspark is gekoppeld en dat functioneert als toegang naar de verschillende sportfaciliteiten.

De Bentincksdijk is tevens één van de twee assen die de structuur van het Bentinckspark bepalen. De Bentincksdijk doorkruist het park van west naar oost. Haaks hierop ligt de tweede as die de Campus, de sportvoorzieningen, het park en het zwembad verbindt en is de belangrijkste langzaamverkeersroute vanaf de zogenaamde scholendriehoek.

Het kenmerkende van het Bentinckspark is dat in dit gebied bebouwing en verharding mogelijk is, maar dat het groen bepalend blijft. De bebouwing gaat niet verder dan clubgebouwen met de nodige voorzieningen voor gebruikers en publiek. Het aanwezige water wordt gerespecteerd en wordt bovendien ten noorden van de Bentincksdijk uitgebreid. De ruimte tussen de gebouwen wordt zoveel mogelijk geïntegreerd in het park waarin de gebouwen zijn gesitueerd, waarbij de bebouwing en de noodzakelijke terreinverharding zoveel mogelijk zijn geconcentreerd ten opzichte van elkaar en ten opzichte van de openbare weg.

Centraal in het Bentinckspark ligt aan de Bentincksdijk en aan de noord-zuidas het activiteitencentrum. Dit activiteitencentrum vormt aan de westzijde samen met de Bentincksdijk en het stadspark de entree vanwaar alle sportvoorzieningen worden ontsloten. Aan de andere zijde vormen de Bentincksdijk en een heuvel de natuurlijke entree.

Het Bentinckspark geeft ruimte aan de verschillende sportverenigingen op het gebied van atlethiek, hockey, korfbal, voetbal, zwemmen en duiken. Verder is er een sporthal en een zwembad. Daarnaast biedt het stadspark mogelijkheden voor individuele sport, zoals basketbal, beachvolleybal, jeu de boules, skaten en een sportroute. Verder worden de mogelijkheden van de schoolsport optimaal benut door de combinatie van de Campus en het park.

In het stadspark zijn de openbare voorzieningen gesitueerd. Het stadspark bestaat uit ruime grasvelden waar evenementen mogelijk zijn, met een speelbos aan de verdichte noordrand tegen de bestaande bebouwing van De Vos van Steenwijklaan aan. Om de eenheid en samenhang, de sociale veiligheid en de zichtbaarheid op de activiteiten te garanderen, wordt er zo min mogelijk onderbegroeiing toegepast. Verbijzonderingen zijn bij de oostelijke entree de heuvel met een kiosk en bij de entree aan de noordzijde een bomencirkel en die als het ware een ontmoeting tussen het intensieve deel en het extensieve deel van het stadspark vormt.

De sportroute vormt een bijzondere route en bestaat uit een breed asfaltpad rondom het stadspark, dat ruimte biedt aan hardlopers, skaters en wandelaars.

Langs de verkeerswegen rondom het Bentinckspark staan aan weerszijden bomenrijen met onderliggende beplanting. Deze lanenstructuur wordt voortgezet in het park, waardoor als het ware 'kamers' ontstaan, waarbinnen zich de verschillende sportverenigingen bevinden. Bijzondere solitaire bomen en boomgroepen geven karakter aan deze kamers.

De waterstructuur is gebaseerd op het vrijleggen van de Bentincksdijk, als dijklichaam tussen twee watergedeelten, aan de noordzijde gecombineerd met een spartelvijver aan de ligweide. Aan de zuidzijde functioneert het water als natuurlijke afscheiding tussen het publieke park en de voetbalvelden.

De ontsluiting van het park en de parkeervoorzieningen ten behoeve van de sportfaciliteiten blijft zo dicht mogelijk bij de omringende wegen en de belangrijkste langzaamverkeersroutes. De parkeervoorzieningen zijn voldoende om te voldoen aan de parkeerrichtlijnen voor de diverse sportvoorzieningen. De belangrijkste parkeervoorzieningen zijn gerealiseerd aan de noord-zuidas ter weerszijden van de bestaande Sportveldenweg, waar minimum 450 parkeerplaatsen zijn gesitueerd. Aan de Sportlaan blijven de bestaande parkeerplaatsen gehandhaafd.

4.1.7 Karakteristieke panden

Het gemeentelijke beleid voorziet in de bescherming van het nog aanwezige historische cultuurgoed. Om karakteristieke kenmerken en cultuurhistorische waarden te kunnen beschermen en versterken worden rijksmonumenten, provinciale monumenten en potentiële gemeentelijke monumenten in de te herziene bestemmingsplannen beschermd. De Rijksmonumenten kennen een eigen bescherming via de Monumentenwet. De provinciale en potentiële gemeentelijke monumenten worden voorzien van de aanduiding "karakteristiek". In de regels worden voor deze panden beschermende bepalingen opgenomen.

Dit betekent dat in geval van sloop en herbouw van het pand, na bijvoorbeeld een calamiteit als brand, een vergunning nodig is en dat de oorspronkelijke hoofdvorm weer in ere hersteld moet worden. Voor verbouwingen aan de panden geldt de regiem van de Welstandsnota. In het Bentinckspark is nog een aantal cultuurhistorisch waardevolle panden en/of gebieden aanwezig. Er zijn geen rijksmonumenten (van landelijk belang) in het plangebied aanwezig. Wel is er een provinciaal (van provinciaal of regionaal belang) en gemeentelijk monument aanwezig, namelijk de watertoren aan de Vos van Steenwijklaan 71a.

De provincie Drenthe is bezig haar monumentenbeleid anders vorm te geven en een actief (tevens afdwingbaar) beschermingsbeleid te gaan voeren met vergunningverlening. De provincie kiest voor een gebiedsgerichte aanpak en niet meer voor bescherming van objecten. Dit betekent dat bij verbouw van de nieuw aangewezen provinciale monumenten een monumentenvergunning nodig zal zijn.

Voor de aanwijzing van de nieuwe provinciale monumenten heeft men de gemeenten nodig. Zij dragen een groslijst aan. Naast de gebouwde omgeving gaat het te zijner tijd ook om archeologische objecten en terreinen, historisch geografische gebieden en elementen. Op dit moment gaat de aandacht uit naar de gebouwde omgeving van voor 1945. De gemeente Hoogeveen heeft als handreiking een inventarisatie gemaakt voor deze groslijst. Het is dus lang niet zeker wat daarvan op de provinciale monumentenlijst te zijner tijd komt te staan. Tegelijk is de inventarisatie gebruikt om een nieuwe gemeentelijke monumentenlijst samen te stellen.