Emmen, Noorderplein e.o.

4.1 Ontstaansgeschiedenis

De bebouwing in binnenstad Noord kenmerkt zich tegenwoordig door een grote afwisseling van ouderdom, stijlen en schaal van de bebouwing. De oorspronkelijke verkavelingsvorm, de zogenaamde es, is als 'bouwblok'vorm weliswaar nog herkenbaar, haar organisatie en verschijningsvorm zijn daarentegen door de tijd heen sterk gewijzigd.

De es is ontstaan als gemeenschappelijk boerenerf of -hof, een economische eenheid met een naar binnen gerichte organisatie. Met het wegvallen van de agrarische functie werd de es verkaveld en keerde de oriëntatie zich naar buiten. De open ruimten tussen de es-blokvormen transformeerden hierdoor van een achterzijde naar een representatieve voorzijde van de bebouwing. De tussenruimtes tussen de essen veranderden in fraai meanderende straatruimten. Deze straten vormen nu de verbindingen tussen de meer open pleinachtige ruimten als de markt en het Noorderplein. Wat steeds is gebleven zijn de verspringende rooilijnen die zo kenmerkend zijn voor het straatbeeld van dit deel van Emmen.

De bouwblokken in binnenstad Noord liggen aan weerszijden van de oude Noorderstraat en zijn in de loop der tijd verder opgedeeld door secundaire wegen en paden in kleinere bouwblokken. Met de grote groei van Emmen na 1960 werd ook hier een schaalvergroting geïntroduceerd die op sommige plaatsen de structuur van deze bouwblokken vaak onherkenbaar wijzigde, en door grootschalige ingrepen de samenhang van schaal en structuur sterk heeft aangetast.

De aanleg van de Hondsrugweg in 1967 maakte een nieuwe ontsluiting van het centrum mogelijk, maar sneed twee es-blokvormen aan de westzijde open. Waar de percelen van oorsprong haaks op de rooilijn van het blok waren aangelegd ontstonden toen, parallel aan de Hondsrugweg gelegen, grotere percelen die ontsloten worden vanuit de interne Westerstraat. Deze tweedeling van dit 'Wester'bouwblok had tot gevolg dat de interne ruimtelijke structuur van de stegen en ontsluitingen verstoord raakte.

Door een reeks van onsamenhangende bouwprojecten die de onderliggende verkavelingsstructuren volstrekt negeerden is het Noorderplein ontstaan dat ten opzichte van binnenstad Noord als geheel terzijde ligt.

Figuur 4-1: Plangebied omstreeks 1834 (bron http://www.historisch-emmen.nl).

Figuur 4-2: Plangebied omstreeks 1900 afgezet tegen huidige situatie (bron http://www.kich.nl).