Klazienaveen

4.4 Groenstructuur

4.4.1 Hoofdgroenstructuur

Zowel de verbindingswegen als het merendeel van de hoofdontsluitingswegen volgen het veenkoloniale kavel-, water- en wegenpatroon. Belangrijkste uitzonderingen zijn licht slingerende hoofdontsluitingswegen Kruiwerk in het zuidoostelijke kwadrant en de Planeet in het noordoosten.

De belangrijkste structuurlijnen, Van Echtenskanaal NZ en Langestraat langs het kanaal, worden in het dorp begeleid door een bomenrij langs de kanaalzijde van beide wegen en op het talud van het lager gelegen kanaal. Het betreft hier vooral eik. Aan de bebouwingszijde wordt Van Echtenskanaal NZ begeleid door hagen c.q. sierheesters terwijl de Langestraat wordt begeleid door een rij eiken in sierheesters. In het centrumgebied is het kanaal gedeeltelijk gedempt. Dit gebied kent een grote variëteit aan groenstructuren. Na de kruising met het Scholtenskanaal wordt de lineaire structuur met bomenrij(en) aan de kanaalzijde hervat.

De tweede belangrijke structuurlijn, de Dordsedijk (N862), wordt begeleid door een rij eiken aan de westzijde van de weg. De oostzijde kent voor het merendeel een grasberm danwel sierheesters. Ten noorden van de kruising met het kanaal wordt de Dordsedijk een parallelweg. De N862 wordt hier achtereenvolgens begeleid door een rij eiken en hagen aan beide zijden van de weg en door boomgroepen, singels en/of bosjes.

Iedere kwadrant heeft hoofdontsluitingswegen. De licht slingerende Kruiwerk ontsluit het merendeel van de zuidoostelijke Molenwijk. De Kruiwerk kent van oost naar west achtereenvolgens een parkachtige inrichting met grote waterpartijen, wegbegeleiding door rijen lindes in gras of sierheesters en, tenslotte, een landelijke inrichting met boomgroepen in gras, volkstuinen en een grasberm bij het weilandje. De Kloostermanswijk WZ, de Stellingstraat ZZ en Jhr MWC de Jongestraat zijn de andere hoofdontsluitingswegen van de Molenwijk en volgen het oude kavel- en waterpatroon. De eerste twee kennen bomenrijen, terwijl het water bij de Stellingstraat ZZ een restant is van een oude wijk. Bij Jhr MWC de Jongestraat overheerst het privégroen en groen bij het appartementencomplex en school en de parkeerplaatsen van de kerk en voorzieningen.

De licht slingerende Planeet ontsluit de noordoostelijke Sterrenbuurt. De weg loopt door het sportterrein en wordt begeleid door singels met rijen eiken met onderbeplanting. Ten zuiden van de sportvelden gaat de Planeet over in Meridiaan. Bomenrijen in gras of sierheesters op de koppen van de woonblokken en bij de parkeerplaatsen bepalen hier het beeld. De Kazerneweg en Mr Ovingstraat leiden eveneens het verkeer om het dorp richting Zwartemeer. Mr Ovingstraat loopt langs het Scholtenskanaal en wordt aan de kanaalzijde begeleid door een rij eiken. Her en der is sprake van opslag c.q. uitval. Ten noorden van de Norit fabriek is ruim zicht op het landschap. Ter hoogte van de bebouwing staan aan deze zijde van de weg hagen en sierheesters.

Het noordwestelijke kwadrant, Kruidenveld, heeft twee korte hoofdontsluitingswegen. Koriander, die ook het industrieterrein ontsluit, wordt begeleid door groepen esdoorns en rijen eiken in gras. Marjolein heeft essen aan beide zijden van de weg. Bij de splitsing richting buurtjes zijn boomweides met lindes ingericht.

De Derksweg en Broekweg zijn de belangrijkste hoofdontsluitingswegen van het zuidwestelijke kwadrant. De Broekweg heeft, overeenkomstig de historie, alleen een grasberm en bepaalt het privégroen het beeld. De Derksweg heeft ten zuiden van het dorp rijen bomen (berk, eik) vooral langs de oost- maar ook langs de westzijde van de weg. In het dorp zijn vooral bij de kruisingen naar de buurtwegen boomgroepen c.q. rijen en singels aangeplant.

4.4.2 Nevengroenstructuur

Afhankelijk van het verschil in bouwperiode en de op dat moment geldende stedenbouwkundige- en groenmode variëren de groenstructuren in de vier kwadranten.

Kaart: (neven)groenstructuur

De noordoostelijke Sterrenbuurt is oorspronkelijk in de periode 1955 - 1965 gebouwd. Het groen bestaat voornamelijk uit boomgroepen en rijen in gras of sierheesters bij de parkeerhavens, de voetpaden richting woonblokken en bij de speelvelden. Na 1985 is een gedeelte heringericht en zijn enkele appartementen gebouwd die omgeven zijn met een eigen groenstructuur. Het sportterrein met singels heeft, tezamen met de groenstroken langs de N37, de noordzijde van het dorp verdicht.

Na 1985 is een buurtje aan de westzijde van de Dordsedijk gebouwd. Deze heeft een vergelijkbare groenstructuur als het noordwestelijke kwadrant Kruidenveld.

Het Kruidenveld is, met uitzondering van de begraafplaats die dateert uit de 1e helft van de vorige eeuw, ook na 1985 gebouwd. Karakteristiek is dat er óf wel óf geen wegbegeleidende beplanting is. Indien sprake is van wegbegeleiding dan bestaat deze uit een enkele of dubbele rij bomen in een ruim plantvak. Daarnaast kent de wijk enkele (ruime) speelvelden en een groenzone tussen de bebouwing en de N862. In het noordwesten gaan de boomgroepen in gras over in parkachtig uitloopgebied. Door bosaanplant in deze groenzone is er geen zicht op het in aanbouw zijnde industrieterrein.

De zuidoostelijke Molenwijk, is gebouwd in drie tijdsperiodes. Het naoorlogse noordelijke deel is a 2000 gedeeltelijk gesloopt. Het oude stratenpatroon is gehandhaafd en op dit moment vindt nog steeds nieuwbouw plaats. Op sommige plaatsen zijn inmiddels bomenrijen (zuileik, esdoorns) bij de parkeerhavens aangeplant. Tussen het noordelijke en middengedeelte ligt een brede groenstrook met voornamelijk eiken in gras. Het middengedeelte van de Molenwijk is na 1965 gebouwd. Bij de woonblokken is het groen vergelijkbaar met de noordoostelijke Sterrenbuurt, zij het dat het groen hier wat ruimer is bemeten. In het westelijke middengedeelte staan vrijstaande woningen en twee-onder-één kappers. Hier overheerst het privégroen. Het zuidelijke gedeelte, inclusief een lintje langs de Molenwijk, is voornamelijk na 1985 gebouwd. Het groen is vergelijkbaar met de noordwestelijke Kruidenveld, zij het dat de speelvelden hier wat minder ruim zijn.

Ten zuiden van de Molenwijk is een recreatief uitloopgebied aangelegd. Door de bosaanplant is hier de rand van het dorp verdicht.

In tegenstelling tot de andere drie kwadranten waar complete buurten in relatief korte tijd werden gebouwd is het zuidwestelijke kwadrant stukje bij beetje gegroeid. West heeft de meest landelijke sfeer (grasbermen). Daarnaast ligt midden in de wijk een groot speel- en sportveld. Recentelijk is ten noorden van Smalle Gang een recreatief uitloopgebiedje aangelegd waardoor de zuidelijke rand verder is verdicht.

4.4.3 Barger-Oosterveen

Cultuurhistorisch maakt Barger-Oosterveen onderdeel uit van de drie veenkoloniën, te weten het Barger Westerveen, het Barger Oosterveen en het Amsterdamsche Veld

Kaart: opdeling en naamgeving verveningsgebieden

De wegenstructuur is in het gebied nog gaaf aanwezig. Alleen de Dordsedijk is ten zuiden van de Verlengde Scheperweg, daar waar het een bocht maakt, in de periode 1955 – 1965 om het zuidelijke deel van het dorp Barger-Oosterveen gelegd. Straatnamen als Strengdijk, Schutwijk, Ensingwijk, Noordersloot en Veenhoeksweg verwijzen allen naar het veenkoloniale verleden.

Het gebied is in vergelijking met de huidige situatie dichter bebouwd geweest. Dat kan mede worden verklaard door het voornoemde gebruik van het Amsterdamsche Veld als jachtterrein en de (ver)late vervening van het Barger-Oosterveen. Het veen werd verpacht aan kleine boeren die een bestaan opbouwden op het veen. Tegelijkertijd met de grootschalige verveningen is het merendeel van deze bebouwing in de loop der tijd verdwenen. Enkele bebouwingsclustertjes bij de Schutwijk, Ensingwijk, Hertenbaan en Strengdijk zijn blijven bestaan en vinden hun oorsprong in het begin van de vorige eeuw.

Ondanks de tijdelijke aanwezigheid van kleine boeren op smallere kavels in met name het Barger-Oosterveen komt de huidige water- en kavelstructuur overeen met het oorspronkelijke ontwerp van de koloniën. Het geplande grootschalige karakter is ondanks de vertragingen in dit gebied uiteindelijk wel gerealiseerd.

Wat betreft de beplantingsstructuur bepaalt vooral het privégroen bij de bebouwing(clusters) het beeld. Daarnaast zijn in het kader van de Herinrichting Veenkoloniën onlangs bomen langs de Dordsedijk aangeplant. Visueel heeft het gebied alle karakteristieken gekregen van een grootschalige veenontginning met robuuste ruimtes en lange zichtlijnen.

Kaart: uitsnede topografische kaart uit 1964