Restaurantboot De Vaart

3.5 Archeologie en cultuurhistorie

3.5.1 Archeologie

Ter implementatie van het Verdrag van Malta in de Nederlandse wetgeving, is de Wet op de archeologische monumentenzorg (Wamz) in werking getreden.

Deze wet maakt deel uit van de Monumentenwet. De kern van Wamz is dat wanneer de bodem wordt verstoord, de archeologische resten intact moeten blijven. De Wamz verplicht gemeenten bij het opstellen van bestemmingsplannen rekening te houden met de in hun bodem aanwezige waarden. Naast het inventariseren van de te verwachten archeologische waarde, zal het bestemmingsplan uiteindelijk, indien nodig (en mogelijk), een bescherming moeten bieden voor waardevolle gebieden. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een omgevingsvergunning voor het uitvoeren van werken en/of werkzaamheden, niet zijnde bouwen (voormalige aanlegvergunning).

Met de beoogde ontwikkeling worden geen bodemingrepen gedaan. Het uitvoeren van een archeologisch onderzoek is niet aan de orde.

3.5.2 Cultuurhistorie

Historische ruimtelijke analyse

De Vaart is een van de twee structuurbepalende historische lijnen aan de westkant van de binnenstad van Assen. De andere lijn is de Torenlaan, Dr. Nassaulaan en Hoofdlaan. Beide zijn aan het eind van de 18e eeuw aangelegd op initiatief van Hendrik Hofstede. De Vaart verbond Assen met de al bestaande Smildervaart en zorgde daardoor voor een betere bereikbaarheid (veel vervoer vond plaats over water) van Assen. Beide assen geven een goed beeld van de stedenbouwkundige intenties die in de achttiende eeuw speelden. Zowel de Vaart als de Hoofdlaan vormde een as met de toren van de Kerk, de voormalige kloosterkapel, als eindpunt. Grenzend aan de havenkolk ontstond de Markt. De Markt was via de Marktstraat verbonden met de Brink. De Weiersloop vormde hierdoor niet meer de westelijke begrenzing van Assen.

In 1952 werd de havenkolk gedempte om ruimte te maken voor een nieuw wegtracé dat de Vaart verbond met de Gedempte Singel ('de doorbraak'). In 2008 is de Vaart weer bevaarbaar gemaakt en is de havenkolk, die sinds de jaren dienst deed als parkeerplaats, weer open gegraven en in gebruik als haven en zwaaikom.

Bebouwingsstructuur 

De Vaart wordt aan weerszijden begeleid door historische bebouwing in een strakke rooilijn. Vrijwel alle panden aan de Vaart zijn rijks- of gemeentelijk monument. Aan het eind van de Vaart wijkt de rooilijn om ruimte te maken voor de bredere havenkolk. Er is een duidelijke ruimtelijke samenhang tussen Vaart en Markt, de rooilijnen van de bebouwing aan de Markt liggen in het verlengde van havenkolk.

Zichtlijnen

Belangrijke historische zichtlijnen lopen vanaf de Vaart richting de binnenstad en vanaf de Markt richting de Vaart. Vanaf de Vaart zijn de twee rijksmonumenten van het Asser type aan de noord- en zuidzijde van de Markt beeldbepalend. Beide panden bestaan uit twee bouwlagen met een schildkap. De bebouwing aan de Markt verdwijnt in dit perspectief naar de achtergrond. Vanaf de Markt is de strakke rooilijn met historische bebouwing ten noorden en zuiden van de Vaart beeldbepalend. Vanwege het hoogteverschil tussen de Markt en de Vaart is het water niet zichtbaar vanaf de Markt.

Vanaf de Vaart Noordzijde gezien ligt de restaurantboot in het verlengde van de zone tussen de weg en het water waarin ook de bomenrij en de parkeerplaatsen zijn gesitueerd. De restaurantboot ligt in het perspectief tussen beide rijksmonumenten.

Vanaf de Vaart Zuidzijde gezien ligt de restaurantboot gedeeltelijk voor het noordelijke rijksmonument, maar wel zodanig dat de twee rijksmonumenten samen beeldbepalend blijven.

Vanaf de Markt blijft het zicht op de bebouwing aan noord- en zuidzijde van de Vaart behouden. De bebouwing aan de havenkolk en de beeldbepalende panden Vaart Noordzijde 36 en 58 (een voormalig pakhuis) blijven zichtbaar. Door de zichtbaarheid van de boot vanaf de Markt wordt de relatie met water versterkt.

Figuur 4: Historisch-ruimtelijke analyse van de havenkolk, Vaart en Markt

Figuur 5: "Gezicht op de Vaart", een schilderij van George Lourens Kiers uit 1862 met schepen in de Vaart en in de havenkolk.

Figuur 6: Drukte in de Havenkolk aan het begin van de 20e eeuw, aan het einde van de Drentse Hoofdvaart, gezien vanaf de hoek Vaart ZZ en Markt; aan de overkant de Vaart NZ (foto: gemeente Assen).

Figuur 7: Luchtfoto uit het tweede kwart van de 20e eeuw met vrachtschepen in de havenkolk en de doorgaande route van de Vaart ZZ over de Markt naar de Brink. 

Conclusie

De restaurantboot komt te liggen op een plek die van oudsher gebruikt wordt voor het aanmeren van schepen. De brede stedenbouwkundige ruimte van de havenkolk biedt plaats voor de restaurant boot, zonder het beeldbepalende historische aangezicht over de Vaart richting de Markt wezenlijk aan te tasten.

Vertaling in ruimtelijke randvoorwaarden

De restaurantboot in de havenkolk maakt deel uit van een samenhangend stadsbeeld. Zorgvuldige vormgeving van het schip is van belang voor het behoud van het beschermd stadsgezicht. In de regels zijn welstandscriteria voor de restaurantboot opgenomen op het gebied van plaats, massa en vorm, detaillering en kleur- en materiaalgebruik. Deze zorgen dat het schip zijn oorspronkelijke karakter zoveel mogelijk behoud. Verbouwingen van het schip mogen geen verslechtering voor het stadsbeeld betekenen. Bestaande waarden zijn het uitgangspunt zijn bij verbouwingen. Verder moet het resultaat in overeenstemming zijn met de kleur, de materialisering en het ritme van de bestaande onderdelen van de (woon)boot, zodat de aanpassing zich voegt als een vanzelfsprekend onderdeel ervan.

Voor de verbinding tussen schip en kade, de loopbruggen, zijn specifieke criteria opgesteld. Om het schip zoveel mogelijk een zelfstandig object los van de kade te laten zijn, zijn slanke en sober gedetailleerde loopbruggen van belang.

Randvoorwaarden

Plaats

• Het schip ligt parallel aan de kade afgemeerd met de achtersteven richting de Markt.

Massa en vorm

• Het schip heeft een duidelijk herkenbare hoofdvorm, met een eveneens herkenbaar voor- en achtersteven. Daartussenin is het schip in de lengterichting symmetrisch. De opbouw dient in zijn vormgeving, volume, materiaal en kleur te passen bij het totaalontwerp van het schip.
• De maximale afmetingen van het schip zijn begrensd door het bestemmingsplan;
• De vorm en plaatsing van de ramen dient in onderlinge verhouding en passend in de compositie van het schip te gebeuren. De ramen hebben bijvoorbeeld dezelfde vorm en liggen in één lijn, parallel met de zeeg en/of het dak van het schip.
• De vorm moet zoveel mogelijk aansluiten bij de zeeg en de vorm van de romp; de luikenkap/roef mag de lijn/vorm van het onderschip niet verstoren;
• De gangboorden van de woonboot, voor zover aanwezig, moeten vrijgelaten worden;
• De aan-, op- of uitbouw mag de buitenmaten van de romp of het casco nergens overschrijden;
• Het dak is licht gebogen in dwarsrichting, flauw hellend (maximaal 15?);
• Dakramen, koekoeks- en lichtkoepels mogen plat in het dak worden aangebracht;
• Dakterrassen zijn niet toegestaan.

Detaillering

• De detaillering dient afgeleid te zijn van of passend bij reeds bestaande of originele details van het schip;
• De detaillering en vormgeving van de schepen is zorgvuldig en duurzaam. Goedkope materialen en standaardoplossingen zijn niet gewenst.

Kleur- en materiaalgebruik

• Het schip dient te passen in het beeld van de binnenstad. Sterk afwijkend materiaal- en kleurgebruik is niet toegestaan.
• De romp en de opbouw dienen verschillend van kleur te zijn of te worden gescheiden door een kleuraccent. De romp heeft een zeer gedekte, terughoudende, kleur;
• De romp mag uitsluitend van metaal en/of hout zijn. De opbouw mag uitsluitend van metaal, hout en/of zeildoek zijn;
• Verbouwingen zijn qua kleur- en materiaalgebruik zorgvuldig en terughoudend, passend bij het oorspronkelijke schip.
• Een eventuele stuurhut bestaat uit een gesloten onderkant. Daarboven bestaat de stuurhut in zijn geheel uit ramen met vensters van doorzichtig glas.
• Er mag uitsluitend helder glas worden gebruikt. Het gebruik van spiegelglas en kunststof is niet toegestaan.

Verbinding met de kade

• Het schip heeft maximaal twee verbindingen (loopbruggen) met de kade;
• Loopbruggen liggen aan de lange zijde van het schip;
• Loopbruggen zijn in kleur- en materiaal gebruik passend bij het schip;
• Loopplanken slank en sober gedetailleerd;
• Loopplanken maken een korte verbinding tussen schip en kade.