Woongebieden

5.6 Externe Veiligheid

Algemeen Externe veiligheid heeft betrekking op de beheersing van risico's die worden veroorzaakt door de op- of overslag, het bewerken of verwerken of het vervoer van gevaarlijke stoffen. De wet- en regelgeving voor externe veiligheid is sterk in beweging en zal ook de komende jaren nog wijzigingen ondergaan. De veranderingen in de wet- en regelgeving leiden er onder andere toe dat in de omgeving van risicobronnen (inrichtingen, gasleidingen etcetera) de externe veiligheidssituatie wordt bepaald door het plaatsgebonden risico en het groepsrisico.

Plaatsgebonden risico (PR)

Dit betreft de kans per jaar dat een persoon die onafgebroken en onbeschermd op een plaats zou verblijven, komt te overlijden als rechtstreeks gevolg van een ongewoon voorval door de risicobron. De normering van het Plaatsgebonden risico stelt dat de kans dat iemand komt te overlijden niet meer mag bedragen dan 1 op de 1.000.000 per jaar. Om die norm te bereiken wordt het Plaatsgebonden risico uitgedrukt in een contour (10-6 contour) rondom de risicobron waarbinnen geen kwetsbare of beperkt kwetsbare objecten mogen worden opgericht. Welke objecten als (beperkt) kwetsbaar worden aangemerkt is weergegeven in de verschillende wetten en regels die gelden voor de verschillende risicobronnen. In zijn algemeenheid kan worden gesteld dat objecten waarin personen verblijven of waarin zich mensen bevinden die moeilijk uit een gevaarlijke situatie kunnen vluchten (kinderen, bejaarden, gehandicapten etc.) tot (beperkt) kwetsbare objecten worden gerekend. Het gaat om woningen, scholen, kinderdagverblijven, kantoren, horeca, campings etcetera.

Groepsrisico (GR)

Dit betreft de kans per jaar dat tenminste 10, 100 of 1000 personen overlijden als rechtstreeks gevolg van hun aanwezigheid in het invloedsgebied van een risicobron. Het Groepsrisico wordt uitgedrukt in een grafiek (Fn-curve). Er bestaat geen harde norm voor het Groepsrisico die niet mag worden overschreden. Wel is er een toetsingswaarde vastgesteld die stelt dat een ongeval met 10 doden slechts met een kans van 1 op de 100.000 per jaar mag voorkomen, een ongeval met 100 doden slechts met een kans van 1 op de 10.000.000 per jaar etc. De toetsingswaarde heeft het karakter van een oriënterende waarde: er mag verantwoord van worden afgeweken. Die verantwoording moet voldoen aan een aantal eisen, waaronder ook het betrekken van de mogelijkheden voor rampbestrijding en zelfredzaamheid van de bevolking. Ook als het Groepsrisico onder de oriënterende waarde blijft, moet die worden verantwoord. De provincie geeft in het Provinciale Basisnet (2010) echter aan dat een uitgebreide Groepsrisico verantwoording achterwege kan blijven als het Groepsrisico met minder dan 10% toeneemt ten opzichte van de bestaande situatie. Dat is in overeenstemming met het Besluit externe veiligheid buisleidingen (2011) en het ontwerp Besluit transportroutes externe veiligheid (2012 in werking). De regionale brandweer moet altijd in de gelegenheid worden gesteld om advies te geven over de Groepsrisico situatie.

Het steunpunt externe veiligheid Groningen heeft een inventarisatie verricht van de situatie rondom risicobronnen die van invloed kunnen zijn op de ontwikkelingsmogelijkheden in het plangebied. Hieronder is die inventarisatie verkort weergegeven. Het complete rapport van het steunpunt en de daarbij behorende kaarten is weergegeven in de bijlage. Inventarisatie externe veiligheid van deze plantoelichting.

-- Transport gevaarlijke stoffen

- Hogedruk gasbuisleidingen

Hogedruk gasbuisleidingen moeten voor externe veiligheid worden getoetst aan het Besluit externe veiligheid buisleidingen van 1 januari 2011 (Bevb). Het Bevb gaat uit van de risicobenadering. Daarbij zijn het plaatsgebonden risico en het groepsrisico van belang.

Op verschillende locaties in of vlakbij dit plangebied liggen hogedruk aardgasbuisleidingen. Deze leidingen hebben in dit plangebied op geen enkele plaats een PR 10-6-contour die buiten de leiding valt. Binnen een afstand van 4 meter (bij leidingen tot en met 40 bar) of 5 meter (meer dan 40 bar) van elke leiding mag niet worden gebouwd (belemmerde strook).

Belemmeringenstrook

Binnen een afstand van 5 meter van elke leiding mag niet worden gebouwd (belemmerde strook). Deze strook dient in het bestemmingsplan als zodanig te worden bestemd.

Plaatsgebonden risico

Binnen de plaatsgebonden risicocontour PR10-6 van een leiding mogen geen kwetsbare objecten worden geprojecteerd. Op verschillende locaties in of vlakbij dit plangebied liggen hogedruk aardgas-buisleidingen. Deze leidingen hebben geen plaatsgebonden risicocontour PR10-6 die binnen het plangebied valt.

Groepsrisico

Voor alle leidingen is voor dit bestemmingsplan een groepsrisicoberekening gemaakt met het voorgeschreven rekenprogramma Carola. Daarmee is de huidige situatie met betrekking tot het groepsrisico vastgelegd. Uit de berekeningen blijkt dat er geen locaties in het plangebied zijn met een zodanig hoge personendichtheid nabij de leidingen, dat daardoor sprake is van een groepsrisico van enige betekenis. Er is geen curve zichtbaar in de berekende FN-grafieken. Een uitgebreide verantwoording van het groepsrisico is hierdoor niet noodzakelijk.

- Rijksweg A7 Groningen - Nieuweschans

De Rijksweg A7 ligt geheel buiten het plangebied. Voor de A7 geldt geen plaatsgebonden risicocontour PR10-6. Het invloedsgebied is volgens het provinciale basisnet (2010) gesteld op 200 meter vanaf de rand van de weg. Ten aanzien van bebouwing geldt een plasbrand aandachtgebied van 30 meter, eveneens vanaf de rand van de weg. Deze 30 meter zone valt niet over het plangebied. Het plangebied (deelgebieden Noorderpark, Margrietpark en Sappemeer-Oost) ligt gedeeltelijk binnen het invloedsgebied van deze weg, maar alleen binnen Margrietpark is enige woonbebouwing aan de noordzijde van het plangebied aanwezig. De bebouwingsdichtheid is daar bovendien zo gering dat een groepsrisicoberekening voor de A7 niet zinvol is.

- Provincialeweg N386

Voor de provinciale weg N386 geldt geen plaatsgebonden risicocontour PR10-6. Het invloedsgebied is volgens het Provinciale basisnet Groningen gesteld op 200 meter. Deze weg ligt gedeeltelijk binnen het plangebied. Ten aanzien van bebouwing geldt een plasbrand aandachtgebied van 30 meter vanaf de rand van de weg. Daarbinnen mogen geen bijzonder kwetsbare objecten worden geprojecteerd. Gezien de lage bebouwingsdichtheid is een groepsrisicoberekening voor de N386 niet zinvol.

- Spoorlijn Groningen - Veendam / Nieuweschans

Met behulp van het rekenprogramma RBM-II is ten behoeve van dit bestemmingsplan een risicoberekening gemaakt voor de spoorlijn Groningen - Veendam / Nieuweschans. De berekening is volgens het Provinciale Basisnet Groningen (2010) gebaseerd op de prognoses van ProRail 2007, waarbij tevens rekening is gehouden met een zogenaamde strategische reserve voor de mogelijk toekomstige aanvoer naar de Eemshaven en Delfzijl vanuit Duitsland. Omdat zoveel mogelijk wordt gestreefd naar BLEVE-vrij rijden is er bij deze berekeningen vanuit gegaan dat LPG-treinen niet worden gecombineerd met zeer brandbare vloeistoffen (benzine). [Er is sprake van een BLEVE als een druktank met vloeibaar gas explodeert doordat de inhoud als gevolg van een externe brand is gaan koken.]

Deze berekeningen leverde een kleine waarde op voor het plaatsgebonden risicocontour PR10-6, namelijk 8 meter. Daarbinnen ligt geen bebouwing. Het invloedsgebied voor de groepsrisico-verantwoording is volgens het Provinciale Basisnet Groningen gesteld op 200 meter. Het berekende groepsrisico is lager dan 0,1 maal de oriëntatiewaarde.

- Winschoterdiep

Het Winschoterdiep maakt deel uit van het landelijke Basisnet Water. Het vaarwater ligt gedeeltelijk binnen het plangebied. Volgens het Basisnet Water is deze vaarweg aangewezen als zogenaamde groene vaarweg. Er geldt voor deze vaarroute geen plaatsgebonden risicocontour en geen plasbrand aandachtgebied. Een groepsrisicoverantwoording is hiervoor niet nodig.

-- Inrichtingen binnen het plangebied

- Eska Graphic Board (Hoogezand)

Op het terrein van Eska Graphic Board (Hoogezand) bevinden zich 2 risicobronnen die een plaatsgebonden risicocontour PR10-6 tot gevolg hebben. Beide risicocontouren komen echter niet buiten de grens van de inrichting. Daarmee wordt voldaan aan de grenswaarde voor het plaatsgebonden risico. Voor de opslag van gevaarlijke stoffen in emballage geldt volgens opgave in het RRGS geen invloedsgebied. Voor de bovengrondse propaantank met een inhoud van 8 m3 geldt volgens de Leidraad Risico-inventarisatie (LRI) gevaarlijke stoffen een 1% letaliteitgrens van 120 meter. Daarbinnen bevindt zich geen bebouwing die niet tot de inrichting behoort.

- Agrifirm

Op het terrein van Agrifirm worden grote hoeveelheden bestrijdingsmiddelen opgeslagen. Bij deze risicobron hoort volgens de LRI gevaarlijke stoffen een plaatsgebonden risicocontour PR10-6 van 20 meter. Deze risicocontour komt echter niet buiten de grens van de inrichting. Daarmee wordt voldaan aan de grenswaarde voor het plaatsgebonden risico. De grootte van het invloedsgebied is volgens de LRI gevaarlijke stoffen 90 meter vanaf de opslag. Omdat dit geen inrichting is die onder het BEVI valt, hoeft hier geen groepsrisicoverantwoording plaats te vinden.

- Gasunie gasontvangststation N-469 (Parklaan) en N-218 (Heveapad)

Het Gasontvangststation N-469 (Sappemeer) van de Gasunie ligt binnen het plangebied. Het station valt niet onder de werking van het BEVI, omdat de diameter van de aanvoerleiding hier kleiner is dan 20 inch. Voor deze inrichtingen geldt geen plaatsgebonden risicocontour PR10-6. Naast dit gasontvangststation ligt er binnen het plangebied een dergelijk station (G.O.S. N-218) nabij het Heveapad.

-- Inrichtingen buiten het plangebied

Van inrichtingen met gevaarlijke stoffen die buiten het plangebied zijn gelegen zijn de risico- en effectafstanden getoetst op relevantie voor vermelding in dit bestemmingsplan.

- NAM-locatie (Vosholen)

De NAM-locatie Sappemeer (Vosholen) ligt dicht bij het plangebied. Voor deze locaties geldt een plaatsgebonden risicocontour PR10-6 waarbinnen geen (geprojecteerde) kwetsbare objecten zijn toegestaan. De exacte grootte van het invloedsgebied is van deze locatie nog niet bekend. Deze gegevens staan niet op de risicokaart vermeld. De NAM is bezig om vooruitlopend op een wijziging in het BEVI (Besluit externe veiligheid inrichtingen) deze contouren met het rekenprogramma Safeti-NL te berekenen.

- Bay Systems

De inrichting Bay Systems ligt op een zodanige afstand van het plangebied, dat daarmee wordt voldaan aan de grens-waarde voor het plaatsgebonden risico. Voor de door de provincie afgegeven milieuvergunning is het groepsrisico berekend. Bij Bay Systems is geen sprake van een significant groepsrisico, aangezien het totale aantal dodelijke slachtoffers volgens de berekening minder is dan 10. Een nadere groepsrisicoverantwoording voor Bay Systems kan daarom achterwege blijven.

- AVEBE

De inrichting AVEBE ligt op een zodanige afstand van het plangebied, dat daarmee wordt voldaan aan de grenswaarde voor het plaatsgebonden risico. Er is voor deze inrichting geen berekening gemaakt waaruit blijkt hoe hoog het groepsrisico is. Volgens de gegevens van het Risicoregister gevaarlijke stoffen (RRGS) is een ambtshalve wijziging van de milieuvergunning bij het bevoegde gezag (provincie Groningen) in voorbereiding.

- Koopmans

De inrichtingen Koopmans ligt op een zodanig ruime afstand van het plangebied, dat daarmee wordt voldaan aan de grenswaarde voor het plaatsgebonden risico. Voor deze inrichting is een groepsrisicoberekening gemaakt. Er is geen sprake van een overschrijding van de oriëntatiewaarde.

- Holthausen

De inrichtingen Holthausen ligt op een zodanig ruime afstand van het plangebied, dat daarmee wordt voldaan aan de grenswaarde voor het plaatsgebonden risico. Voor deze inrichting is een groepsrisicoberekening gemaakt. Er is geen sprake van een overschrijding van de oriëntatiewaarde.

- Allesco LPG (Industrieweg)

Het tankstations Allesco LPG (Industrieweg) ligt buiten het plangebied. Er wordt voldaan aan de grenswaarde voor het plaatsgebonden risico. Voor de milieuvergunning is het groepsrisico berekend en verantwoord. Het groepsrisico ligt meer dan een factor 10 onder de oriëntatiewaarde.

- SHELL LPG (Kerkstraat)

Het tankstations ligt buiten het plangebied. Er wordt voldaan aan de grenswaarde voor het plaatsgebonden risico. Voor de milieuvergunning is het groepsrisico berekend en verantwoord. Het groepsrisico ligt onder de oriëntatiewaarde.

- Messchendorp palletopslag (Foxhol)

De opslag ligt buiten het plangebied en er wordt voldaan aan de grenswaarde van het plaatsgebonden risico.

Conclusie verantwoordingsplicht

Op basis van voorgaande verantwoording concluderen wij dat de risico's vanwege het bestemmingsplan 'Woongebieden' aanvaardbaar zijn. Het veiligheidsrisico laat zich niet wegnemen zolang een bron aanwezig blijft, maar de kans op een ongeluk is klein. De kans verandert ook niet vanwege het bestemmingsplan. Het groepsrisico neemt ook niet toe. Het heersende groepsrisico is laag en in sommige gevallen niet aantoonbaar. Het streven is om het groepsrisico zo laag mogelijk te houden. Het groepsrisico wordt bij iedere activiteit waarbij een verandering optreedt in beeld gebracht en er wordt gemotiveerd aangegeven of een verandering wel dan niet acceptabel is. Om deze redenen vinden wij dat er sprake is van een acceptabel groepsrisico.

In de bijlage treft u de verschillende onderzoeken die tot deze paragraaf hebben geleid: Externe Veiligheid Inventarisatie, Externe Veiligheid Rapportage, Externe Veiligheid Rapportage, Externe Veiligheid QRA.