2.8 Cultuurhistorisch waardevolle structuren, gebieden en gebouwen
Hierna zijn de cultuurhistorische en stedenbouwkundige waarden aanwezig.
Cultuurhistorische en stedenbouwkundige waarden
- de Bloemstraat en de voormalige Jacobijnerweg als restanten van de 11de /12de eeuwse verkaveling;
- het stratenpatroon met Boterdiep als onderdeel van de 17de eeuwse stadsuitleg, waaronder de open ruimte aan het begin van het Boterdiep/Turfsingel als herinnering aan de vroegere 'Steenmarkt';
- het Boterdiep, als historische voormalige waterloop die de oostelijke begrenzing vormt van de 17de-eeuwse stadsuitleg en als historische toegang tot de stad met een samenhangend gevarieerd bebouwingsbeeld van overheersend 2 en 3 bouwlagen al dan niet met kap (wonen en werken);
- de onregelmatigheden in de rooilijnen van het zuidelijke gedeelte van het (gedempte) Boterdiep, die gebaseerd zijn op een oudere structuur;
- de zichtlijn vanaf het Nieuwe Kerkhof via de Zuiderkerkstraat – Korenstraat - Boterdiep - Haverkampsdrift -tot de voorgevel van de dubbele loods ('Loods') in het plangebied;
- de monumentale zichtlijn over het Oosterhamrikkanaal naar de Nieuwe Kerk;
- de openingen in de oostelijke gevelwand van het Boterdiep: de Jodenkamp en de voormalige Haverkampsdrift als restanten van de oude verkaveling;
- het bebouwingsbeeld dat zich in het algemeen kenmerkt door een met de historische karakteristiek samenhangende schaal en bebouwing (wonen en werken).
Monumenten
In het gebied bevindt zich een aantal monumenten. Deze kennen elk hun eigen beschermingsregime:
de rijksmonumenten volgens de Monumentenwet van 1988, de gemeentelijke monumenten volgens de Erfgoedverordening van 2010. Het betreft:
-
de dubbele bedrijfsloods, de 'Loods', (rijksmonument),(1910/circa 1955) (achter Boterdiep 49).De loods is in verband met de bouw van de nieuwe parkeergarage verplaatst en weer op zijn oude plek teruggereden; vanaf het Boterdiep zichtbaar door een opening in de oostelijke gevelwand: de voormalige Haverkampsdrift;
-
Langestraat 66 (rijksmonument), voormalig regulateurshuis van de gasfabriek (1892) en later portiersloge van het elektriciteitsbedrijf;
-
Bloemstraat 38 (gemeentemonument), voormalige elektriciteitscentrale op de hoek van de Bloemstraat en de Bloemsingel (1902);
-
Bloemsingel 220-230; Langestraat 142 t/m 266 en Boterdiep 111 t/m 117/10 (gemeentemonumenten);
- (voormalig Chemisch Laboratorium (1910-1912), nu 'Het Paleis';
-
Bloemsingel 2, 2/1, 4, 6, 8, 8a en 8b (gemeentemonumenten),voormalige dienstwoningen gas/elektriciteit (circa 1900-1910);
-
Bloemstraat 36 achter: monumentale boom (plataan) uit 1845;
-
Boterdiep 71d, (gemeentemonument), de hoge schoorsteen van de voormalige vleesconservenfabriek Gerzon (1916).
Beeldbepalende panden
De nog bestaande oostzijde van het Boterdiep en de noordzijde van de Bloemstraat bevatten een aantal beeldbepalende panden die een zeer gevarieerd en samenhangend bebouwingsbeeld opleveren in de oostelijke gevelwand van het Boterdiep.
Aan het Boterdiep:
-
Boterdiep 1: Beeldbepalende 19de eeuwse hoekbebouwing en stedenbouwkundig waardevolle verschijningsvorm. Gave vensterindeling in voor-en zijgevel. Twee bouwlagen met schilddak met zwarte pannen (nok haaks op het Boterdiep) en gootlijst.
-
Boterdiep 3: Beeldbepalend woonhuispand met 19de eeuwse lijstgevel. Twee bouwlagen met kap; schilddak met nok haaks op het Boterdiep en zwarte pannen. Gaaf woonhuisgevelbeeld, inclusief gemetselde kajuit.
-
Boterdiep 49-51: Beeldbepalend bedrijfspand uit de jaren 50 van de 20ste eeuw (voormalige melkfabriek). Bouwmassa van gele baksteen en bijpassende functionele raamindelingen, bestaande uit aparte bouwvolumes van twee en drie bouwlagen hoog met platte daken, waarvan het linker opgehoogde dak voorzien is van drie dwars(licht)kappen en aan elkaar gekoppeld door een transparant glazen trappenhuis.
-
Boterdiep 55
met bijbehorende steeg noordzijde: Representatief voorbeeld van 'luxere' woningbouw van rond 1900 (directeurswoning). Twee bouwlagen met kap met zwarte pannen en vooruitspringend ingangsrisaliet rechts, voorzien van een Chalet-achtig houten kapje. Bijbehorende steeg aan de noordzijde met gemetseld gangpoortje.
-
Boterdiep 59: Woonhuis met 19de eeuwse lijstgevel van twee bouwlagen met een schilddak met zwarte pannen, nok evenwijdig aan het Boterdiep. Gave gevelindeling met mogelijk oudere casco-onderdelen (1850).
-
Boterdiep 63 met bijbehorende steeg noordzijde: 19de eeuwse lijstgevel van twee bouwlagen met kap. Asymmetrisch schilddak en aansluitend zadeldak aan de achterzijde. Zwarte pannen. Oudere kern (1850).
-
Boterdiep 71, 73: Beeldbepalende voorgevel van voormalig fabriekspand uit 1916. Centraal deel met poortdoorgangen, topgevel en flauw hellend zadeldak (nok haaks op het Boterdiep) en aansluitende vleugels met platte daken. Drie bouwlagen. Gave voorgevelindeling.
-
Boterdiep 83 met bijbehorende steeg noordzijde: Beeldbepalend woonhuispand (directeurswoning) uit circa 1915. Deels onderkelderd. Twee bouwlagen met Mansardekap en plat dak boven kajuit. Halfrond balkon en inpandig portiek met ijzeren hekwerk. Gaaf gevelbeeld.
-
Boterdiep 85 met bijbehorende stegen aan weerszijden: Representatief dubbel bedrijfspand met bovenwoningen uit de jaren twintig van de 20ste eeuw. Drie bouwlagen met plat dak. Gave gevelindeling met overhoekse erkers op verdieping en gemetseld balkon.
-
Boterdiep 105: Woonhuis met bijbehorende gevelindeling en opzet uit het Interbellum (jaren dertig). Twee bouwlagen (voor) met steil voordakschild en drie bouwlagen met plat dak (achter).
Aan Bloemstraat noordzijde:
-
Bloemstraat 6: Beeldbepalend woon-winkelpand met 19de eeuwse lijstgevel. Twee bouwlagen met schilddak (nok haaks op de Bloemstraat). Gave indeling, inclusief winkelpui.
-
Bloemstraat 10, 10a- 12a, 12b: Beeldbepalend dubbel bedrijfspand met bovenwoningen uit 1926in de trant van de Amsterdamse School en poortdoorgang in het midden. Drie bouwlagen met plat dak. Gaaf gevelbeeld met uitstekende halfronde, gemetselde penanten.
-
Bloemstraat 16: Beeldbepalend tweelaags pand met topgevel en vrij steil zadeldak met zwarte pannen (nok haaks op de Bloemstraat). Vermoedelijk 18de eeuwse (1747?) casco-onderdelen. Gaaf gevelbeeld en oudst bewaard gebleven pand van de Bloemstraat.
-
Bloemstraat 18: Beeldbepalend tweelaags pand met plat dak en voordakschild met zwarte pannen, gemetselde kajuit en geprofileerde lijst. Beeld is dat van een eenlaags pand met afgeknotte kap. Mogelijk ouder casco.
-
Bloemstraat 20, 20a en 20b:Beeldbepalend pand van twee bouwlagen met Mansarde kap en zwarte pannen. Gemetselde kajuit met plat dak. Gaaf gevelbeeld uit circa 1920.
-
Bloemstraat 28, 28a, 28b: Beeldbepalend hoekpand uit circa 1910 van twee bouwlagen met kapverdieping. Plat dak met voor- en zijschilden met zwarte pannen en topgevels op de hoeken. Afgeschuinde hoek begane grond.
-
Bloemsingel 2/5: Beeldbepalende, eind 19de eeuwse kantoorvilla, twee haaks op elkaar aansluitende volumes. Afgeknot schilddak met zijschilden met grijze pannen. Karakteristiek eind 19de eeuws gevelbeeld.