3.1 Ruimtelijke karakteristiek
INLEIDING
In deze paragraaf wordt, na een korte karakteristiek van geheel Nijverdal, ingegaan op de huidige ruimtelijke kwaliteit van het gebied kruidenwijk en Hulsen.
ALGEMENE TYPERING NIJVERDAL
In Nijverdal zijn nog duidelijk elementen uit de oorspronkelijke structuur herkenbaar. Een aantal van deze elementen bepalen de huidige ruimtelijke hoofdstructuur, te weten:
- de scherpe oost-weststructuur gevormd door de Almeloseweg-Grotestraat-Wierdensestraat en de parallel daaraan gelegen spoorweg;
- het beloop van de Regge en De Joncheerelaan-Smidsweg-Rijssensestraat in de noord-zuidrichting;
- de restanten van de oude nederzetting Noetsele;
- het overwegende oost-westbeloop van de straten in het gebied tussen de Smidsweg/Rijssensestraat en de Regge;
- de nog volledig aanwezige fabriekscomplexen van de textielindustrie in de omgeving van de Regge;
- de restanten van de voormalige buitenplaatsen Boomcate, Evershoeve en Duivecate;
- het nog duidelijk herkenbare tracé van de voormalige spoorlijn Hellendoorn-Neede; dit tracé functioneert nu als een verzamelstraat voor het aanliggende woongebied en vormt zowel vanuit de noordzijde als vanuit de zuidzijde een directe verbinding met het centrum van Nijverdal.
Voor de externe ontsluiting van het dorp zijn naast de rijksweg (Almelosestraat - Grotestraat - Wierdensestraaten binnen kort het combiplan tracé), de Smidsweg - Rijssensestraat, De Joncheerelaan, de noord-zuidroute "Baron van Sternbachlaan" door het 'groene hart' en de Burgemeester H. Boersingel van belang.
PLANGEBIEDEN
De gebieden Kruidenwijk en Hulsen liggen ten noordoosten van van het centrum van Nijverdal en eigenlijk los gelegen van het oude dorp Nijverdal. Het plangebied wordt onsloten door de Helmkruidlaan, de Kruidenlaan en daarop aantakkend de Baron van Sternbachlaan.
De kruidenwijk kenmerkt zich als een duidelijk planmatig uitleggebied. Vanaf de jaren tachtig zijn woongebieden ten oosten, noorden en westen ontstaan rondom het huidige wijkwinkelcentrum 'Kuperserf'. In de verschillende woongebieden is het tijdsbeeld van de ruimtelijke en stedenbouwkundige structuur te herkennen.
Het eerste woongebied ten oosten van het centrumgebied "Kuperserf" kenmerkt zich door de zogenoemde boomstructuur en/of bloemkoolstructuur. Woongebieden met een hoofdontsluitingsweg waar overwegend doodlopende vertakkende en/of lussen van woonstraten op aantakken.
In deze jaren tachtig structuren vinden we het woonerf principes terug. Het zijn woonmilieus opgebouwd uit buurten, wijken en stadsdelen met woonerven. De verkeersstromen zijn sterk hiërarchisch geordend. Het doorgaande verkeer wordt geleid over een beperkt aantal hoofdwegen of een ringweg, waar de bebouwing veelal van afgekeerd is. De straten en woonerven vormen aparte subwijkjes, die als bloemkoolroosjes op de hoofdwegen zijn "geplant" en doorgaans maar één toegang hebben. Deze subwijkjes zijn meestal niet door wegen met elkaar verbonden en bestaan dus veelal uit dood- of rondlopende straten.
De woongebieden ten noorden en westen van het wijkcentrum Kuperserf zijn de wijkdelen uit de jaren negentig en begin 2000. Deze onderscheiden zich doorgaans door de herkenbaarheid van de ruimtelijke structuur. Aan de presentatie van de wijk en de oriëntatie wordt veel aandacht besteed. Bijvoorbeeld enkele grote lijnen, die soms teruggrijpen op een historische route en visueel de buurten binnen een wijk verbinden. Op verscheidene plekken zijn dan ook bestaande erven ingepast in de wijkstructuur. Bij de ontwikkeling van deze gebieden is veel aandacht besteed aan de architectonisch / stedenbouwkundige uitstraling. In de verkavelingopzet wordt in tegenstelling tot de wijken uit de voorgaande decennia, zoals het eerste oostelijke wijkdeel, weer gestreefd naar een helder onderscheid tussen openbaar en privé. Er worden weer echte woonstraten en bouwblokken gemaakt, waarbij de voorzijde is gericht naar de straat en in de binnengebieden aan de achterzijde de private achtertuinen zijn gelegen. De openbare ruimte wordt nadrukkelijk vormgegeven met gesloten en half open bebouwingswanden.
De groenstructuur heeft doorgaans een royale omvang verkregen om ruimte te bieden.
De verblijfskwaliteit van de (openbare)ruimte is bij uitbreidingslocaties nadrukkelijk onderdeel van het ontwerp.
Het buurtschap Hulsen is begin van de vorige eeuw ontstaan toen het gebied werd ontgonnen en de 'dijken' werden aangelegd. De bebouwing concentreerd zich aan de Collenstaartweg, de G.H,. Kappertstraat en de zuidelijke hoofddijk. De bebouwing is grotendeels historisch gegroeid als lintbebouwing aan de GH. Kappertstraat. Eind Jaren tachtig is er aan de west-zijde
een kleinschalige planmatige uitbreiding aan de Olde Blenkestraat geweest. Na 2000 is het gebied sion(srerf) ontwikkeld met zogenoemde schoolwoningen tegenover basisschool "De Bongerd" en woningen. Vergeleken met het gebiedje aan de olde Bleckestraat uit de eind jaren tachtig is het stedenbouwkundige tijdsbeeld ook hier te zien waar op het Sionserf meer aandacht is besteed aan stedenbouwkudige uitstraling en zorgvuldiger is gekozen voor een bouwstijl in de architectuur.
3.2 Functies
INLEIDING
Deze paragraaf geeft een beknopte indruk van de functionele structuur van Nijverdal als geheel, gevolgd door een uiteenzetting van de in het plangebied voorkomende functies.
ALGEMEEN
De stedelijke structuur van Nijverdal is duidelijk af te lezen van de functionele opbouw. Veel meer dan in het dorp Hellendoorn is er sprake van een concentratie van de verschillende functies.
Winkels, horecabedrijven en kantoren zijn hoofdzakelijk geconcentreerd in het centrumgebied. Het centrum wordt omsloten door de spoorlijn Zwolle-Almelo, de Smidsweg, de Molenweg en de Constantijnstraat. Uitlopers van het centrum zijn er langs de Grotestraat en de Rijssensestraat.
Bovenwijkse voorzieningen, zoals het gemeentehuis, de bibliotheek, het theater (Huis voor Cultuur en Bestuur), kerken et cetera staan in het dorpscentrum of in de directe nabijheid daarvan. In de oudere woonbuurten komen verspreid scholen, sportgebouwen, buurthuizen, medisch-sociale voorzieningen en dergelijke voor. De scholengemeenschap Reggesteyn heeft twee vestigingen, aan de Willem de Clercqstraat (noord) en aan de Noetselerbergweg (zuid).
De textielindustrie is onlosmakelijk met Nijverdal verbonden. Deze oudste vorm van bedrijvigheid in Nijverdal heeft drie vestigingen. Al deze vestigingen liggen in de directe omgeving van de Regge, juist buiten de begrenzing van het plangebied. In de nabije toekomst wordt de gehele textielindustrie geconcentreerd op het bedrijvenpark Nijverdal-Noord aan weerszijden van de G. van der Muelenweg. Niet alleen de fabrieken van Koninklijke Ten Cate bieden werkgelegenheid, het dorp beschikt ook over een vrij groot bedrijventerrein 't Lochter. Een uitbreiding van het bedrijventerrein in oostelijke richting is in uitvoering.
Verspreid in de oudere dorpsdelen is kleinschalige bedrijvigheid aanwezig, vooral langs de invalswegen en de Wilhelminastraat.
FUNCTIONELE INDELING PLANGEBIED
Los van de bestaande historische structuur van Nijverdal is ten noord oosten de "Kruidenwijk" als nieuwe planmatig gebouwde woonwijk ontstaan. In het wijkwinkelcentum Kuperserf zijn de maatschappelijke functies zoals basisscholen, kerk, kinderopvang, wijkgebouw, een sporthal en overige commerciële functies geconcentreerd. Boven de commerciële functies op het Kuperserf bevinden zich appartementen. De woongebieden ten oosten, noorden en westen van het wijkwinkelcentrum hebben dan ook uitsluitend een overwegende woonfunctie.
De wijk wordt ontsloten door de twee hoofdontsluitingswegen wegen de Kruidenlaan en de Helmkruidlaan die de wijk verbinden met Nijverdal.
Het buurtschap Hulsen is begin van de vorige eeuw ontstaan toen het gebied werd ontgonnen en de 'dijken' werden aangelegd. De bebouwing concentreerd zich aan de Collenstaartweg, de G.H,. Kappertstraat en de Zuidelijke hoofddijk. Door de in de loop der tijd geleidelijk ontstane bebouwing vind je, hoewel zeer beperkt, een meer gemengd functioneel karakter van wonen- en werken. Het buurtschap is hoofdzakelijk een woonomgeving met aantal functies zoals een fietsenmaker op de hoek van de Collenstaartweg en de G.H. Kappertstraat, een meubelmaker aan de G.H. Kappertstraat en een basisschool aan de Zuidelijke hoofddijk.
BEDRIJVEN EN MAATSCHAPPELIJKE VOORZIENINGEN
Het aantal bedrijven cq (maatschappelijke) voorzieningen in het plangebied, naast de vestigingen op het centrumgebied "Kuperserf", zijn zeer beperkt. In het plangebied, buiten het centrumgebied, zijn het de volgende bedrijven die zich in het woongebied bevinden:
- GH. Kappertstraat 12: fietsenmaker en -winkel Konijnenbelt;
- GH. Kappertstraat 46a, Hasko meubelmakerij en meubelverkoop;
- Zuidelijke Hoofddijk 3: Pc. basisschool De Bongerd;
- GH Kappertstraat 45: Kultuurhuus Sion;
- Zuidelijke Hoofddijk 5: DAC De Opvang - Twentse Zorgcentra;
- Graskolkje 1, 3, 5, 7: Stichting De Twentse Zorgcentra voor mensen met een verstandelijke handicap;
- enkele bijzondere woon-/zorggebouwen.
In het Centrumgebied kruidenwijk betreffen het de volgende functies en voorzieningen:
- Drie basisscholen: OB De Tormentil, aan de Morgenster 2, Basisschool De Schaapskooi en kerk op Kuperserf 47 en RK Basisschool De Triangel aan Kuperserf 1;
- Kultuurhus Kruidenwijk, Kuperserf 43;
- Huisartsenpraktijk/post aan de Kruidenlaan 276;
- Kinderopvang De kanjer aan de Kruidenlaan 284.
Verder zitten er in het centrumgebied commerciele functies zoals een supermarkt, een bakker, kraamzorg, een pizzeria en een café/cafetaria.
Het bestemingsplan Nijverdal Noordoost is conserverend van karakter en legt de bestaande situatie vast. Wel is aan te geven dat er ideeën zijn om in het centrumgebied van de Kruidenwijk in de openbare ruimte, nabij de kruidenlaan 276, een nieuw gebouw te realiseren tbv van de uitbreiding van de huisartesenpraktijk cq. medisch centrum Kruidenwijk. Het betreffen ten tijde van de vaststelling van dit bestemmingsplan ideeën en nog nader uit te werken plannen, hetgeen te prematuur is om in dit stadium op te nemen in dit bestemmingsplan.
SPORTVOORZIENINGEN
In het plangebied liggen twee sportvoorzieningen, te weten de sporthal aan het Kuperserf in het centrum gebied van de Kruidenwijk en in Hulsen zit de voetbalvereniging V.V. Hulsenseboys.
GROEN
De belangrijkste groenvoorzieningen zijn het structuurgroen die als groene lobben vanuit het buitengebied de woonwijk binnen komen, veelal tot aan het centrumgebied. Deze groene lobben zijn een essentiele onderlegger geweest die ten grondslag liggen aan de ontwerpstructuur van de huidige Kruidenwijk. Het is de groene hoofdstructuur die bijdraagt aan de leefbaarheid van de wijk en functioneert als extensief recreatief uitloopgebied voor de bewoners van de wijk. Verder zijn er verspreid over de woongebieden op diverse plekken groen en speelplekken aanwezig.