Plan: Groot Lochter

2.1 Cultuurhistorie

De cultuurhistorische ontwikkeling van Nijverdal wordt in deze paragraaf omschreven aan de hand van de topografische kaartenreeks van circa 1850, 1900, 1950 en 2000.

SITUATIE TOT 1850

Nijverdal is rond 1831 ontstaan op de kruising van de straatweg Zwolle-Almelo met de toen nog redelijk bevaarbare rivier de Regge.

In die tijd werd bij veel boerenbedrijven en in woningen het weven van textiel als nevenactiviteit beoefend. Voor het opslaan, verzenden en verpakken van de thuis vervaardigde producten werd op deze kruising een magazijn gebouwd. Door de Nederlandse Handelsmaatschappij (NHM) werd de handweverij ''etablissement Ainsworth'' opgericht welke later de naam Nijverdal kreeg. De eerste woningen van Nijverdal (wevershuisjes) werden gebouwd langs de Hoge Dijk.

Voor de ontwikkeling van Nijverdal is het esdorp Noetsele in hoge mate bepalend geweest. Voor 1830, toen Nijverdal nog niet bestond, was Noetsele een nederzetting van betekenis. Noetsele bestond in die tijd uit 30 boerderijen, verbonden met zandwegen en paden.

In het Reggedal lagen de gemeenschappelijke weidegronden en hooilanden. Om vanuit Noetsele de hooilanden te bereiken, werden oost-westlopende dijkjes en wegen aangelegd, zoals de Blokkendijk, de Nijkerkerdijk en de Hoge Dijk. Dit wegenpartroon is nog duidelijk herkenbaar in het zuidelijke dorpsdeel.

De landgoederen Boomcate, Eversberg en Duivecate waren in 1850 al aanwezig. Rond landgoed de Eversberg (ten oosten van de Regge, ter hoogte van het plangebied) lag een kleinschalig landbouwgebied, ontsloten door een grillig wegenpatroon met veel bomenrijen en bosjes. De structuren van de landgoederen zijn nu nog goed herkenbaar en cultuurhistorisch en ecologisch waardevol.

1850-1900

In 1852 werd de handweverij Ainsworth omgebouwd tot de Koninklijke Stoomweverij. Parallel aan de straatweg Almelo-Zwolle werd eind 1880 een spoorlijn aangelegd. Langs de Regge werd rond die tijd de Koninklijke Stoombleekerij opgericht met gebouwen ten noorden en ten zuiden van de oost-westverbinding. Een van de fabrieken werd westelijk van het plangebied aan de Regge gebouwd.

Ten behoeve van de groeiende textielnijverheid en het benodigde personeel werden complexen van arbeiderswoningen opgericht, zoals ''De Blokken'' langs de Blokkendijk en ''De Verdeling'' langs de Grotestraat (Almelo-Zwolle). Later breidde de bebouwing van Nijverdal uit langs de Grotestraat, de Wilhelminastraat en de Rijssensestraat.

In het onderhavige plangebied bleef het gebied tot 1900 nog open, alleen nabij de fabriek en langs de wegverbinding tussen Hellendoorn en Nijverdal, de huidige De Joncheerelaan, stond rond 1900 al enige bebouwing. In het plangebied waren enkele woningen geclusterd, te bereiken vanaf de Boomcateweg.

 
Circa 1850 Circa 1900

Circa 1970 Circa 2000

Historische ontwikkeling Nijverdal

1900-1950

In 1910 werd de spoorlijn Hellendoorn-Neede aangelegd. Al spoedig bleek dat de lijn voor personenvervoer niet rendabel was, maar het spoor heeft nog jaren dienst gedaan voor de aanvoer van goederen naar de fabrieken. Rond 1950 waren alle grote bedrijfsgebouwen van de textielindustrie op het spoor aangesloten (zie de historische kaarten van 1900 en 1950). Het tracé heeft grote invloed gehad op het stratenpatroon van Nijverdal en is op verscheidene plaatsen nog steeds herkenbaar, bijvoorbeeld in de vorm van bomenrijen die vroeger langs de spoorberm stonden. In de jaren twintig zijn belangrijke uitbreidingen van fabriekscomplexen tot stand gekomen.

Tot 1930 groeide de bevolking tot circa 6.500 inwoners.

Met uitzondering van de nederzetting Noetsele heeft nagenoeg langs alle wegen een verdichting van de bebouwing plaatsgevonden. Het essenpatroon westelijk van Nijverdal is in 1950 over de gehele lengte nog goed herkenbaar. Tot 1950 waren tussen de verschillende straten nog veel open ruimtes aanwezig. Het zuidelijke gedeelte van het onderhavige plangebied is in de jaren dertig van de vorige eeuw gerealiseerd, de Wilhelminawijk.

1950-2000

Vooral vanaf 1945 werd de ontwikkeling van Nijverdal planmatig aangepakt. Noetsele en Nijverdal zijn aan elkaar gegroeid. De uitbreiding van Nijverdal heeft sinds 1950, na het opvullen van de vele open ruimtes, voornamelijk aan de zuidkant plaatsgevonden, ter weerszijden van de Rijssensestraat. Ook aan de zuidoostkant en aan de overzijde van de Regge hebben forse woonuitbreidingen plaatsgevonden, alsmede de inrichting van het bedrijventerrein 't Lochter.

De woonwijk Groot Lochter is grotendeels in de jaren '70 gebouwd.

De laatste belangrijke ontwikkeling is de Kruidenwijk: een omvangrijke nieuwbouwwijk los van de bestaande kernen, ten oosten van Hulsen. Het waardevolle binnenstedelijk gebied (groene hart) is daarbij gespaard.

2.2 Bevolking en woningvoorraad

BEVOLKING

Tussen 1998 en 2012 nam de gemeentelijke bevolking als geheel toe van 35.544 naar 35.796 inwoners (een minimale stijging van 0,7 %).

Op 1-1-2012 bedroeg het bevolkingsaantal van de kern Nijverdal 24.225 inwoners (inclusief de Kruidenwijk), tegen 23.559 inwoners in 1998. In de afgelopen tien jaren is de bevolking van Nijverdal dus toegenomen met 666 inwoners, ofwel een groei van bijna 3%.

Het aantal inwoners van Groot Lochter bedroeg per 1 januari 2012 in totaal 2.528, ofwel 10,4 % van de totale bevolking. Vanaf 2005 vond er een daling plaats van het aantal inwoners in Groot Lochter, maar op 1-1-2012 was het aantal toegenomen ten opzichte van 2011.

De leeftijdsopbouw van Groot Lochter wijkt niet veel af van het gemeentelijk gemiddelde. Er zijn twee categoriën die afwijken. De groep 50-60 jarigen omvat 18,6% van de bewoners in Groot Lochter en het gemeentelijk gemiddelde is 14,7% in deze categorie. De groep bewoners die ouder zijn dan 70 jaar is in Groot Lochter 3,9% is opvallend veel lager dat het gemeentelijke gemiddelde van 12,1%.

WONINGVOORRAAD

De gemeentelijke woningvoorraad is tussen 1998 en begin 2007 gestegen van 12.930 naar 13.817 woningen (stijging van 6,9%). Dit houdt een jaarlijkse groei in van gemiddeld 89 woningen.

Op 1-1-2012 waren er 12.309 eengezinswoningen in Nijverdal, waarvan er 955 in Groot Lochter staan. Hetgeen neerkomt op 7,8% van de totale woningvoorraad.

WONINGBEZETTING

In de gemeente als geheel is de gemiddelde woningbezetting gedaald van 2,75 personen per woning in 1998 tot 2,60 personen per woning in 2007. Met een totaal van 955 woningen in Groot Lochter, is de woningbezetting ongeveer 2,65 personen per woning.

Verwacht wordt dat de daling van de gemiddelde woningbezetting de komende jaren zal voortzetten, zowel in de gemeente en in het geheel, als in het bestemmingsplan.